Astrology & Science
Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑΣ
Search Google
You are here
views_accordion
23 Ιουλίου έως 22 Αυγούστου
Γενικά χαρακτηριστικά: Ζώδιο πυρώδες, σταθερό, θετικό, άγονο, μουσικό, φίλερι, ηλεκτρικό, οι 15 πρώτες μοίρες δίνουν παχύ άτομο, ενώ οι 15 τελευταίες αδύνατο.
Πέμπτος οίκος: Έρωτας, τέκνα, εγκυμοσύνη, διασκεδάσεις, εορτές, σπορ.
Κοινωνία: Διασκεδάσεις, δημόσια ηθική, φυλετικότητα.
Επαγγελματική κλίση: Στρατηγική, παιδαγωγική, καλλιτεχνία (θέατρο, κινηματογράφος), διαφημίσεις, εργασίες ακριβείας, διευθυντές.
ΛΕΩΝ ΩΣ ΟΙΚΟΣ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ
Ή ΩΣ ΩΡΟΣΚΟΠΟΣ
Ψυχολογικώς
Θετικά: Υπερήφανος, πλήρης αυτοπεποιθήσεως, ήρεμος, πιστός, μεγαλόφρων, επιμένων σε ένα πράγμα, συνετός, τολμηρός, εγκρατής, μεγάλης θελήσεως, σταθερός, ευγενικός χαρακτήρας, ειλικρινής, εγκάρδιος, με μεγάλες επιθυμίες. Δίνει μεγάλη έμφαση στην εμφάνιση και την πολυτέλεια. Χαρακτηριστικό σημείο του είναι να καθίσταται το επίκεντρο του ενδιαφέροντος, πράγμα που του παρέχει μεγάλη δημοτικότητα και κοινωνική αποδοχή. Είναι άκρως γενναιόδωρος, αξιαγάπητος, πάντοτε πρόθυμος να λησμονήση το κακό και να συγχωρήση κάθε προσβολή. Ενθουσιάζεται εύκολα, ιδίως για ιδανικά πράγματα, έτοιμος να πεθάνη και να θυσιασθή για τη θρησκεία που πιστεύει η να ριψοκινδυνεύση για τους ανθρώπους που αγαπά. Παρ’ ότι έχει τάση στα εύκολα πράγματα, δεν μπορεί να θεωρηθή επιπόλαιος, αντίθετα, ελκύεται από ανώτερες ιδέες. Αγαπά το φως, τη θερμότητα τα χρώματα και τη μουσική, όπως και να ζη σε εύθυμο περιβάλλον.
Αρνητικά: Υπερφίαλος, φιλόδοξος, υπερήφανος, πονηρός και δόλιος, πολλές φορές η γενναιοδωρία του υποκρύπτει πανουργία.
22 Ιουνίου έως 22 Ιουλίου
Γενικά χαρακτηριστικά: Ζώδιο υδατώδες, γωνιώδες, αρνητικό, γόνιμο, μουσικό, άσχημο, ασθενικό, μαγνητικό.
Τέταρτος οίκος: Γονείς, προέλευση, παιδική ηλικία, γαιοκτησία, πατρίδα, απόκρυφες δυνάμεις.
Κοινωνία: Αντίθετα των κρατούντων πολιτικά φρονήματα, γεωργία, ζητήματα κατοικίας.
Επαγγελματική κλίση: Θέατρο, μουσική, ιστορία, ναυτιλία, θρησκεία.
Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΩΣ ΟΙΚΟΣ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ
Ή ΩΣ ΩΡΟΣΚΟΠΟΣ
Ψυχολογικώς
Θετικά: Χαρακτήρας μαλακός, ανασφαλής, ντροπαλός, συνετός, υπερήφανος, ατάραχος, δεσποτικός και ανεξάρτητος, τα πάντα από παθητικής απόψεως. Διπλωματία, μεταφυσικές δυνάμεις, αγάπη στο χρήμα, την πολυτέλεια, την άνεση, την εξωτερική πλευρά των πραγμάτων και τους τύπους, αναλόγως των οποίων κρίνονται και οι άλλοι. Δυσκολία στη διάκριση της φαινομενικότητας από την πραγματικότητα. Οι γυναίκες έχουν ευαίσθητο χαρακτήρα, είναι δύσπιστες και καλές μητέρες.
Αρνητικά: Τάση προς τη σκοπιμότητα, η οποία κάτω από δυσμενείς συνθήκες ωθεί σε πράξεις που έχουν ως στόχο το όφελος και μόνο. Εκδηλώνεται φιλαυτία, φιλαργυρία, αστάθεια χαρακτήρος, ερεθιστικότητα και θρησκομανία.
21 Μαΐου έως 21 Ιουνίου
Γενικά χαρακτηριστικά: Ζώδιο αερώδες, μεταβλητό, θετικό, άγονο, δίσωμο, ηλεκτρικό, πνευματώδες, επιστημονικό, ωραίο, λεπτοφυές, καλλίφωνο στις 15 πρώτες μοίρες.
Τρίτος οίκος: Συγγενείς, αδελφοί, φοίτηση, μικρά ταξίδια, πρακτικό πνεύμα.
Κοινωνία: Συγκοινωνία, εφημερίδες, δημοσιεύματα, γείτονες χώρες.
Επαγγελματική κλίση: Συγγραφεύς, δημοσιογράφος, επιστήμων, καλλιτέχνης. Υπό κατάλληλες συνθήκες, ταξιδιώτης, έμπορος, εφευρέτης.
ΟΙ ΔΙΔΥΜΟΙ ΩΣ ΟΙΚΟΣ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ
Ή ΩΣ ΩΡΟΣΚΟΠΟΣ
Ψυχολογικώς
Θετικά: Μεγάλη ευκινησία, πολυσχιδής, ελαστικός, αλματώδης, νευρικός, ανήσυχος, καλός μεσολαβητής, κριτικός, ταχέως τα πάντα αντιλαμβανόμενος πλην με κάποια δόση επιπολαιότητας, έλλειψη συγκεντρώσεως. Ευφράδεια, αλλά χωρίς ποιότητα, μεγάλη κλίση στις επιστήμες, τη φιλολογία, την τέχνη, τα μαθηματικά και γενικά προς τη μάθηση.
Αρνητικά: Επιπόλαιος, πολυάσχολος, πολύλογος, περίεργος, σπαταλών τις δυνάμεις σε πολλά πράγματα συγχρόνως, με μεγάλη έπαρση. Ένεκα της ανάγκης να ομιλή συνεχώς, τείνει προς διασπορά ψευδών πληροφοριών και διηγήσεων και σε συνεχή παράπονα. Αναποφάσιστος, φίλος του λογοπαιγνίου.
Τα αρωματικά φυτά και τα βότανα είχαν μια ιδιαίτερη θέση σε όλους τους αρχαίους λαούς. Πάντα θεωρήθηκαν σαν η έκφραση της γενναιοδωρίας της μητέρας Φύσης, καθώς και η έκφραση της ομορφιάς. Και είναι γνωστό ότι, αν τα φυτά είναι παιδιά της Γης, είναι επίσης και παιδιά του Ουρανού, καθώς δέχονται επιδράσεις όχι μόνο από τον ήλιο αλλά και από τους πλανήτες. Λέγεται επίσης ότι τα λουλούδια είναι αστέρια που έπεσαν στη γη.
Τα φυτά μας προσφέρουν τροφή, οξυγόνο, άρωμα, ομορφιά και γενικότερα υγεία σε όλα τα επίπεδα. Οι θεραπευτικές ιδιότητές τους ήταν γνωστές από πολύ παλιά. Ο πατέρας της Ιατρικής, ο Ιπποκράτης, είχε μιλήσει αρκετά για τις θεραπευτικές ιδιότητες των φυτών. Με το ίδιο θέμα ασχολήθηκαν και ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης αργότερα. Αυτή η αναγνώριση της θεραπευτικής αξίας των φυτών δεν απαντάται μόνο στην Ελλάδα. Οι Κινέζοι, οι Σουμέριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Αιγύπτιοι αναγνώριζαν επίσης την αξία τους. Σημαντική ήταν και η συμβολή του Παράκελσου σ’ αυτό το θέμα. Αυτός ο μεγάλος αλχημιστής και γιατρός πρέσβευε τη χρήση του μεγάλου φαρμακείου της φύσης και υποστήριζε ότι η μορφή των φυτών είναι ενδεικτική των ασθενειών που θεραπεύουν.
Με το πέρασμα του χρόνου και την ανάπτυξη της επιστήμης, αυτές οι απόψεις ξεχάστηκαν ή περιφρονήθηκαν. Είναι γνωστό βέβαια ότι πολλά φάρμακα χρησιμοποιούν σαν πρώτη ύλη τα φυτά. Το ίδιο γίνεται με τα καλλυντικά και τα αρώματα.
Στην εποχή μας οι άνθρωποι αρχίζουν να ενδιαφέρονται ξανά γι’ αυτά τα θέματα, στην προσπάθειά τους να ζήσουν πιο φυσικά. Έτσι, η βοτανοθεραπεία, η αρωματοθεραπεία ή η θεραπεία με τα ανθοϊάματα αρχίζουν να κερδίζουν ξανά έδαφος.
Για να χρησιμοποιήσουμε σωστά τα αρωματικά φυτά και τα βότανα, πρέπει να έχουμε υπόψη μας κάποια πράγματα.
Τα θεραπευτικά φυτά πρέπει να συλλέγονται τη στιγμή που βρίσκονται στο αποκορύφωμα της ωριμότητάς τους, στιγμή κατά την οποία έχουν αναπτυχθεί στο μέγιστο οι ευεργετικές ιδιότητές τους. Αν συλλέξουμε το φυτό πριν ή μετά την κατάλληλη στιγμή, δεν είναι δυνατόν να πάρουμε απ’ αυτό τις θεραπευτικές ιδιότητές του στον επιθυμητό βαθμό. Πολύ γενικά, μπορούμε να πούμε ότι η πιο κατάλληλη στιγμή για τη συλλογή των φυτών είναι πριν την καρποφορία.
Το καλύτερο είναι να συλλέγουμε τα φυτά από τον τόπο στον οποίο αυτοφύονται, καθώς το κλίμα κάθε τόπου παίζει σημαντικό ρόλο στις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού. Ακόμη όμως κι αν δεν πρόκειται για το δικό του τόπο, το φυτό μπορεί να έχει πολύτιμες ιδιότητες, αν έχει προσαρμοστεί σ’ ένα τόπο λόγω μακρόχρονης καλλιέργειάς του ή αν έχει μεταφερθεί σε ένα τόπο με κλιματολογικές συνθήκες ανάλογες με εκείνες του τόπου που αυτοφύεται. Κατά κανόνα τα φυτά που καλλιεργούνται χάνουν ένα μέρος από τις ιδιότητές τους.
Το έδαφος επίσης παίζει πολύ σημαντικό ρόλο για να αναπτυχθεί σωστά ένα φυτό. Είναι γνωστό π.χ. ότι τα αρωματικά φυτά χρειάζονται στεγνό έδαφος. Αν ποτίζονται πολύ συχνά και αναπτύσσονται σε υγρό έδαφος, χάνουν το άρωμά τους και μπορεί να γίνουν ακόμη και δηλητηριώδη.
Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι συλλέγονται μόνο τα υγιή φυτά. Είναι καλό να τα μαζεύουμε όταν ο καιρός είναι ζεστός και ξηρός.
Τα φυτά πρέπει να ξηραίνονται γρήγορα και μακριά από το φως του ήλιου, για να διατηρούν το άρωμά τους. Για να τα ξηράνουμε, πρέπει να τα αφήσουμε σε ένα μέρος ξηρό, θερμό και καλά αεριζόμενο. Μπορούμε να τα βάλουμε σε ένα δωμάτιο που το βλέπει καλά ο ήλιος ή σε ένα ανοιχτό ντουλάπι που αερίζεται καλά. Όσο πιο πολύ χρόνο παίρνει η ξήρανση των φυτών τόσο πιο πιθανό είναι να χάσουν το χρώμα τους και τη γεύση τους. Η θερμοκρασία του χώρου ξήρανσης των φυτών πρέπει να είναι 20-31ο C. Αφού ξεραθούν τα φυτά, τα φυλάμε σε δοχεία γυάλινα σκουρόχρωμα ή πήλινα που να κλείνουν καλά και μακριά από το φως του ήλιου. Θα πρέπει να προσέξουμε, όταν φυλάμε τα φυτά, να είναι εντελώς ξηρά. Αν έχουν λίγη υγρασία, θα μουχλιάσουν. Τα αποξηραμένα φυτά διατηρούν τις ιδιότητές τους για ένα χρόνο περίπου. Γι’ αυτό είναι καλό να σημειώνουμε πάνω στο δοχείο φύλαξης του φυτού το όνομά του και την ημερομηνία συλλογής του.
Πότε μαζεύουμε και πώς χρησιμοποιούμε
τα διάφορα μέρη του φυτού
Τα άνθη του φυτού τα μαζεύουμε όταν είναι ανοιχτά, αν και υπάρχουν μερικά φυτά, όπως π.χ. το χαμομήλι, που πρέπει να τα μαζέψουμε πριν ανοίξουν τα άνθη τους. Αφού κόψουμε τα άνθη, τα καθαρίζουμε καλά από χώμα και έντομα και τα απλώνουμε πάνω σ’ ένα χαρτί για να ξεραθούν.
Τα φύλλα του φυτού τα μαζεύουμε μόνα τους, αν είναι μεγάλα, ή μαζί με το βλαστό, αν είναι μικρά. Αν τα φυτά είναι αειθαλή, μπορούμε να μαζέψουμε τα φύλλα τους σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Αν είναι φυλλοβόλα, μαζεύουμε τα φύλλα ακριβώς πριν την άνθιση, όταν αρχίσουν να φαίνονται τα μπουμπούκια. Όταν το φυτό είναι νέο, δε θα πρέπει να μαζεύουμε όλα τα φύλλα του. Αν πρόκειται να χρησιμοποιήσουμε όλο το επίγειο τμήμα (φύλλα, βλαστό, άνθη και σπόρους) και όχι μόνο τα φύλλα, μαζεύουμε το φυτό όταν βρίσκεται στη μέση της άνθισής του. Αν μαζέψουμε λοιπόν όλο το επίγειο τμήμα του φυτού, το δένουμε σε ματσάκια και το κρεμάμε ανάποδα για να ξεραθεί. Όταν δούμε ότι τα φύλλα αρχίζουν να τρίβονται, το φυτό έχει αποξηρανθεί. Τότε το θρυμματίζουμε και το φυλάμε. Δε θα πρέπει να αφήσουμε το φυτό να ξεραθεί τόσο ώστε να γίνεται σκόνη. Το μαζεύουμε πριν.
Αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τους σπόρους του φυτού, μαζεύουμε τους καρπούς μαζί με τους σπόρους και ένα μέρος βλαστού, όταν οι σπόροι έχουν σχεδόν ωριμάσει. Φτιάχνουμε ματσάκια και τα κρεμάμε ανάποδα για να ξεραθούν, αφού βάλουμε από κάτω τους ένα χαρτί πάνω στο οποίο θα πέσουν οι σπόροι, όταν ξεραθούν. Τους σπόρους των σαρκωδών καρπών τους μαζεύουμε όταν οι καρποί είναι ώριμοι (π.χ. κολοκύθι). Οι σπόροι των αρωματικών φυτών πρέπει να ξηραίνονται στη σκιά.
Οι ρίζες του φυτού μπορούν να μαζευτούν την άνοιξη, συνήθως όμως μαζεύονται το φθινόπωρο, όταν τα φυτά μαραθούν. Δε θα πρέπει να μαζεύουμε τις ρίζες αμέσως μετά από βροχή. Αφού τις μαζέψουμε, τις πλένουμε και τις κόβουμε σε μικρά κομματάκια, αν είναι μεγάλες. Αν είναι μικρές, τις χρησιμοποιούμε ολόκληρες. Στη συνέχεια τις απλώνουμε σε χαρτί και τις αφήνουμε να ξεραθούν.
Τους σαρκώδεις καρπούς τους μαζεύουμε μόλις ωριμάσουν. Τους απλώνουμε σε ένα δίσκο και τους αφήνουμε να ξεραθούν, φροντίζοντας να τους γυρνάμε συχνά, για να ξεραθούν ομοιόμορφα. Ξηραίνονται στον ήλιο.
Οι βολβοί μαζεύονται μόλις μαραθούν τα φυτά, συνήθως το φθινόπωρο. Συγκεκριμένα τους βολβούς του σκόρδου πρέπει να τους μαζεύουμε γρήγορα, γιατί βυθίζονται εύκολα μόλις μαραθούν τα φύλλα και μετά είναι δύσκολο να τους βρούμε.
Όπως φάνηκε μέσα από τα προηγούμενα άρθρα με το ίδιο θέμα, η φύση είναι το μεγαλύτερο και το καλύτερο φαρμακείο. Φυσικά υπάρχουν και περιπτώσεις ασθενειών που είναι τόσο σοβαρές ή τόσο προχωρημένες που δεν μπορούν να θεραπευτούν μόνο με βότανα. Πολλοί επίσης μπορεί να προσέξουν ότι, ενώ χρησιμοποιούν κάποιο βότανο για συγκεκριμένη περίπτωση, δεν έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή κάθε ανθρώπινος οργανισμός έχει τη δική του ιδιομορφία και είναι πολύ πιθανό κάποιο βότανο να μην είναι τόσο αποτελεσματικό για το συγκεκριμένο άτομο. Καλό θα είναι λοιπόν σε τέτοιες περιπτώσεις, αφού δοκιμάσει κανείς το συγκεκριμένο βότανο πρώτα, μετά να κάνει ένα συνδυασμό βοτάνων που έχουν τις ίδιες θεραπευτικές ιδιότητες, πράγμα που μπορεί να είναι πράγματι πιο αποτελεσματικό. Θα πρέπει επίσης να έχουμε υπόψη μας την ημερομηνία που έγινε η συλλογή του φυτού. Μετά από ένα χρόνο περίπου το φυτό χάνει πολλές από τις ιδιότητές του, και γι’ αυτό δεν υπάρχει λόγος να το κρατάμε περισσότερο από αυτό το χρονικό διάστημα. Αν συλλέγουμε τα βότανα οι ίδιοι, θα πρέπει να ξέρουμε ότι δε μαζεύουμε ποτέ τα βότανα όταν έχει υγρασία, τα ξεραίνουμε στη σκιά και τα φυλάμε σε δοχείο καλά κλειστό και σε μέρος που να μην έχει υγρασία.
Mε 5.000 χρόνια προϊστορίας, αλλά και σύγχρονη επιστημονική αναγνώριση, η αλόη βέρα έχει πολλά και σημαντικά να προσφέρει στην υγεία και την ομορφιά σας.
Tα πλεονεκτήματα της αλόης είναι γνωστά εδώ και 5.000 χρόνια. Στην αρχαιότητα, την αποκαλούσαν «Bότανο της Αθανασίας». Mία από τις πιο φημισμένες αναφορές που την αφορούν είναι αυτή του Xριστόφορου Kολόμβου, που έγραψε: «Tέσσερα φυτά είναι απαραίτητα για την υγεία του ανθρώπου: το σιτάρι, η άμπελος, η ελιά και η αλόη. Tο πρώτο τον τρέφει, το δεύτερο αναζωογονεί το πνεύμα του, το τρίτο τού χαρίζει αρμονία, το τέταρτο τον θεραπεύει». Tο 1959, ο Oργανισμός Tροφίμων και Φαρμάκων των HΠA (FDA) επικύρωσε και επίσημα τις σημαντικές ιδιότητες της αλόης, ανοίγοντας έτσι το δρόμο στην ευρύτερη χρήση και διάδοσή της.
H προέλευσή της
H αλόη ανήκει στην οικογένεια των Liliaceae. To γένος αυτό περιλαμβάνει περισσότερα από 350 είδη, από τα οποία μόνο δύο είναι σημαντικά για την καλλιέργεια της αλόης για θεραπευτική και κοσμητολογική χρήση. H Aloe Ferox Miller ευδοκιμεί στη Nότιο Aφρική και δίνει την «αλόη του Aκρωτηρίου» (Cap Αloe), ενώ η Aloe Vera, η μόνη με κίτρινα λουλούδια (Aloe Barbadensis Miller) από τις Δυτικές Iνδίες, δίνει το προϊόν το οποίο είναι γνωστό ως «αλόη των Barbados» (Curacao Aloe). Tα φύλλα της αλόης είναι χοντρά, χυμώδη και σαρκώδη και μπορούν να παρουσιάζουν μεγάλη διαφορά ως προς το μέγεθος (από 20 μέχρι 60 εκατοστά). Aπό το κέντρο του φυτού βγαίνει μια ταξιανθία λουλουδιών με ζωηρά χρώματα (συνήθως κόκκινο ή ροζ), ανάλογα με την ποικιλία του φυτού. H αλόη βέρα διακρίνεται για τις πολλές θεραπευτικές της ιδιότητες, οι οποίες ήταν γνωστές στους αρχαίους Aιγυπτίους, που την απεικόνιζαν στα ιερογλυφικά τους και τη χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία του καταρράκτη!
Δραστικά συστατικά
Aνάμεσα στα θρεπτικά συστατικά της αλόης περιλαμβάνονται οι βιταμίνες A, C και E. H βιταμίνη A (ρετινόλη) φημίζεται για τις αναπλαστικές της ιδιότητες στα κύτταρα και χρησιμοποιείται ευρέως στην κοσμητολογία ως αντιρυτιδικό συστατικό. H Bιταμίνη C έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες και ενισχύει το ανοσοποιητικό, ενώ βοηθά στο σχηματισμό του κολλαγόνου του δέρματος και στη διατήρηση της υγείας του. H Bιταμίνη E, με τις αντιοξειδωτικές και αναπλαστικές της ιδιότητες, προστατεύει το δέρμα, προλαμβάνοντας τις βλάβες της κυτταρικής μεμβράνης. H αλόη είναι επίσης πλούσια πηγή μεταλλικών στοιχείων (π.χ. σιδήρου, χρωμίου, μαγγανίου, φωσφόρου, καλίου, ψευδαργύρου κ.ά.), ενζύμων (έχουν εξαιρετικές θεραπευτικές ιδιότητες για το δέρμα και τους ιστούς), αμινοξέων και άλλων θρεπτικών συστατικών.
Iδιότητες
Oι πολυάριθμες ιδιότητές της οφείλονται στα συστατικά της μεμονωμένα, αλλά και στη μεταξύ τους συνεργιακή δράση. Διακρίνεται κυρίως ως αναπλαστική, επουλωτική, αντιφλεγμονώδης, κατά του κνησμού, ενυδατική, αποτοξινωτική, αντιοξειδωτική, κυτταροπροστατευτική, υπακτική κ.ά.
Υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες είδη φυτών στον κόσμο, άλλα είναι βρώσιμα, κάποια έχουν ιδιαίτερη εμφάνιση και μυρίζουν ωραία, ενώ ορισμένα έχουν εκπληκτικές χρήσεις πέρα από αυτές που θα περίμενε κανείς.
1. Κανέλα
Η κανέλα είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στο μαγείρεμα, προσφέροντας άρωμα και νοστιμιά. Ωστόσο έχει αποδειχθεί χρήσιμη στην αντιμετώπιση προβλημάτων στο κυκλοφορικό σύστημα, έχει υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά αλλά και αντιμικροβιακές ιδιότητες. Επίσης, δρα προληπτικά στο διαβήτη, συντελεί στη βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας και της μνήμη και μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση της νόσου του Alzheimer.
2. Μέντα
Εκτός από το να φρεσκάρει την αναπνοή και να βοηθά την πέψη, η μέντα ανακουφίζει από τα συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου, συντελεί στην αντιμετώπιση του πόνου λόγω της μενθόλης που περιέχει η οποία έχει ψυκτικές ιδιότητες. Επίσης με αιθέριο έλαιο μέντας μπορείτε να αφαιρέσετε τα τσιμπούρια από το σκύλο σας.
3. Λεβάντα
Εκτός από το ευχάριστο άρωμα που έχει διαθέτει χαλαρωτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται ως αφέψημα κατά της αϋπνίας. Επίσης, αν αναμειχθεί με θυμάρι, δεντρολίβανο και ξύλο κέδρου και στη συνέχεια το μείγμα αυτό βράσει, το υγρό που προκύπτει βοηθά στην τόνωση των μαλλιών αλλά και στην αντιμετώπιση της φαλάκρας. Επίσης το έλαιο λεβάντας είναι άριστο αντικουνουπικό, κάνοντας μια ελαφριά επάλειψη στο δέρμα.
4. Τσίλι
Οι πιπεριές τσίλι χρησιμοποιούνται ευρέως στη μαγειρική, αν και πολλοί τις αποφεύγουν επειδή είναι ιδιαίτερα καυτερές. Η καψαϊκίνη που περιέχουν μειώνει τη φαγούρα σε διάφορες δερματικές παθήσεις ενώ συντελεί στην εύκολη απώλεια βάρους αν προστεθεί στο φαγητό, καθώς ενεργοποιεί το μεταβολισμό.
5. Κρεμμύδι
Το κρεμμύδι κάνει σχεδόν όλα τα φαγητά πεντανόστιμα, είτε ψημένο είτε ωμό. Ο χυμός κρεμμυδιού βοηθά επίσης στην καταπολέμηση της τριχόπτωσης σε συνδυασμό με καστορέλαιο και συχνές επαλείψεις στο τριχωτό της κεφαλής. Τέλος, τα μικρόβια που αναπτύσσονται στα δόντια απομακρύνονται με μπουκώματα από χυμό κρεμμυδιού.
6. Βατόμουρα
Είναι εξαιρετικά πλούσια σε αντιοξειδωτικά, μειώνουν τη χοληστερόλη και βελτιώνουν τόσο την όραση όσο και τη μνήμη. Επιπλέον λειτουργούν αντιγηραντικά στον οργανισμό, προσφέροντας φωτεινότητα στο δέρμα και λαμπερή επιδερμίδα.
7. Ευκάλυπτος
Πλούσιος σε αντιοξειδωτικά, χρησιμοποιείται για αιώνες ως αφέψημα κατά του κρυολογήματος. Το άρωμά του απωθεί τα έντοµα (µύγες, κουνούπια, ψείρες και ψύλλους). Το αιθέριο έλαιο του ευκαλύπτου είναι σπουδαίο αντισηπτικό και καθαριστικό όταν καίγεται ή εξατµίζεται σε δωµάτια µε αρρώστους. Επίσης δρα τονωτικά στην αίσθηση εξάντλησης, στην συναισθηματική ένταση, στην δυσκολία συγκέντρωσης, στην συχνή αλλαγή διάθεσης και τις συχνές εκρήξεις θυμού.
8. Σκόρδο
Το σκόρδο είναι μια θρυλική τροφή εδώ και αιώνες, λατρεμένο υλικό στην κουζίνα. Από το Μεσαίωνα ακόμα, οι άνθρωποι πίστευαν ότι θα μπορούσε να τους προστατεύσει από την πανούκλα και τη γάγγραινα. Συντελεί στην πρόληψη των καρδιακών παθήσεων, μειώνει την υψηλή χοληστερόλη και βοηθά στην αντιμετώπιση του κοινού κρυολογήματος αλλά και στη μείωση της αρτηριακής πίεσης. Επίσης είναι χρήσιμο στη θεραπεία της ακμής (λιώνεται και αναμειγνύεται με ζεστό νερό και στη συνέχεια εφαρμόζεται τοπικά).
Οι αντιθέσεις οι οποίες παρατηρούνται στη φύση, μεταξύ του φωτός και του σκότους, του αγαθού και του κακού, συνίστανται σε αριθμητικές σχέσεις, τις οποίες οι Πυθαγόρειοι ονόμαζαν αρμονία. Το δόγμα του Πυθαγόρα συνίστατο στο ότι, ο αριθμός είναι η ουσία των πραγμάτων και τα πάντα είναι κεκαλυμμένα στον αριθμό, κατ’ ουσία το παν είναι αριθμός.[1]
Παρατηρώντας τα φυτά αυτά καθ’ αυτά, τα φύλλα που περιβάλουν τον κορμό βρίσκονται σε χαρακτηριστικούς αριθμούς, τα δε άνθη τους υπάγονται σε μία αριθμητική σχέση μεταξύ τους, η οποία συνιστά από τα στοιχεία τους την ταξινόμηση αυτών. Το αυτό παρατηρείται και στα ζώα και στον άνθρωπο, αποτελούμενο από δύο συμμετρικών ημίσεων, αριστερού και δεξιού.
Ορθώς λοιπόν ο Γαλιλαίος είπε ότι «το μέγα βιβλίο της Φύσεως εγράφη σε μαθηματική γλώσσα». Ο Μέγας δ’ αρχιτέκτων του Σύμπαντος εμφανίζεται ως μέγας Μαθηματικός. Κατά τον Πλάτωνα δε, στη κοσμογονία του Τιμαίου, ο Δημιουργός προχωρεί στην δημιουργία των στοιχείων, ως αληθής γεωμέτρης. Για τούτο κατά την μαρτυρία του Πλουτάρχου, ο Πλάτων έλεγε: «Τον Θεόν αεί γεωμετρείν» και επι του αετώματος του μεγάλου ναού του Απόλλωνος στους Δελφούς είχε αναγραφεί «μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω». Πανταχού λοιπόν αρμονία υπάρχει στις αριθμητικές σχέσεις.
Ο Πυθαγόρας ως Μύστης διείδε δια της διαισθήσεως μόνο, ότι ενεργός πραγματικότης υπάρχει πέραν των φαινομένων της φύσεως και ότι με την βούληση του Δημιουργού της το Σύμπαν και το παν προήλθαν από αυτόν. Αντιθέτως οι Ίωνες φιλόσοφοι προ Πυθαγόρα, Θαλής, Αναξίμανδρος, Αναξιμένης, ήσαν αδιάφοροι ως προς την ύπαρξη του Θεού είτε προς τη πίστη είτε προς την δυνατότητα υπάρξεως μετά θάνατο.
Ο Πυθαγόρας αποκρυστάλλωσε την πίστη του στο ότι το Σύμπαν είναι αρμονία αριθμών «Πάντα δε τα πράγματα απεικάζων τοις αριθμοίς». Σημειωτέον δε ότι ο Πλάτων κατά τα τελευταία έτη της ζωής του μετέτρεψε την περί ιδεών θεωρία του, παραδεχθείς, ότι οι αριθμοί υπάρχουν ως χαρακτηριστικά των αισθητών αντικειμένων, όχι όμως ως ξεχωριστές και αυθύπαρκτες οντότητες. Επειδή οι σχέσεις των ουρανίων σωμάτων είναι πάντοτε σταθερές, εύκολα μπορεί κάποιος να συμπεράνει ότι εκείνο το οποίο μένει αναλλοίωτο στον Κόσμο είναι ο αριθμός.
Συμβολισμός των αριθμών
Το μυστικό Πυθαγόρειο δόγμα των αριθμών διατηρήθηκε από τους μοναχούς του Θιβέτ, των ιεροφαντών της Αιγύπτου και της Ελευσίνας και ιδιαίτερα περιλαμβάνεται στο πλήρες μυστηρίου βιβλίο της Αποκαλύψεως του Ιωάννου.
Ο αριθμός ένα: Ο Πυθαγόρας δίδασκε ότι οι αριθμοί υπάρχουν στα πράγματα συμβολίζοντας αυτά. Έτσι ο αριθμός 1 συμβολίζει την πρώτη ουσία, από την οποία απορρέουν οι αριθμοί, για μεν την ηθική τάξη σημαίνει τον ενσαρκωμένο Λόγο στη θρησκεία, γα δε την φυσική τάξη το πνεύμα ενσωματωμένο στη γη ή φύση. Είναι δε ο αριθμός 1 η πρώτη έκφραση του αγαθού και του τέλειου, το «εν άρχά πάντων». Είναι η μονάς αρχή του παντός, είναι ο πατήρ των όντων, ο Δημιουργός, είναι ο Καθαρός Λόγος και η αρχή της γνώσεως, είναι η μονάς η οποία μετέχει στο εκάστοτε άρτιο και περιττό. Είναι άρρεν, διότι οι ενέργειές του δεν παράγουν μεταβολή σε αυτό αλλά εκτός αυτού.
Ο Θεός, ο οποίος ταυτίζεται με την μονάδα, είναι προφανές ο νοητός Ήλιος και Δημιουργός και η ψυχή του Κόσμου. Κατά την Καβαλιστική[2] δε έννοια συμβολίζει τον άνδρα και την γυναίκα το ενεργό και το παθητικό.
Ο αριθμός δύο: Είναι ο πρώτος άρτιος, το πρώτο θήλυ είναι η δυάς η οποία με την μονάδα γεννά όλους τους άλλους αριθμούς. Συμβολίζει την ύλη, ικανή προς γέννηση μορφών. Είναι το απόλυτο θήλυ, παθητικό. Η δυάδα συμβολίζει την ύλη αποτελούμενη από γη και ύδωρ.
Ο αριθμός 2 έχει γραφεί στο ανθρώπινο σώμα δια των δύο οφθαλμών, αυτιών, χεριών, ποδιών. Είναι δε ο αριθμός 2 ο αριθμός της ζωής είναι η Θεά Ίσις και η Φύσης, γιαυτό κατά την Αιγυπτιακή παράδοση, όταν ο Όσιρις εφονεύθει και τεμαχίστηκε σε 14 κομμάτια, η Ίσις τον αναζήτησε, τον βρίσκει και αποκαθιστά όλο του το σώμα δίνοντάς του ζωή.
Ο αριθμός τρία: Συμβολίζει τον κόσμο πλασθέντα από την δημιουργική αρχή από την ύλη, είναι ο πρώτος περιττός, είναι τέλειος αριθμός γιατί έχει αρχή, μέση και τέλος, γέννηση, ζωή και θάνατο (1+1+1). Ως γνωστόν ο Πυθαγόρας παριστάνει τον κόσμο με το ορθογώνιο τρίγωνο και το γνωστό Πυθαγόρειο θεώρημα.
Το τρία συμβολίζει το παρελθόν το παρόν και το μέλλον, ως ιερός αριθμός εμφανίζεται και στον Όμηρο στις επικλήσεις των θεών (ώ Ζευ, Αθηνά, Απόλλων).
Η χριστιανική Τριάδα, στην οποία έχει ορισθεί το Σύμβολο της Πίστεως και συνοψίζεται ως εξής: Ο Πατήρ είναι η μοναδική αρχή, η Συνείδηση. Ο Υιός βούληση του Πατρός, γεννηθείς εκ του Πατρός και ίσος με Αυτόν, το Άγιο Πνεύμα, (Σοφία του πατρός), εκπορευομένη από Αυτόν και τα τρία δε αυτά πρόσωπα είναι ένας Θεός. Οι σχέσεις που συνιστούν διαφοροποίηση στις 3 αυτές προσωπικότητες είναι η πατρότης, η Υιική σχέση και η εκπόρευση. Ο αριθμός 3 απέκτησε επιτακτική σημασία και στην γλώσσα ως: τρισμάκαρ, τρικυμία, τρισκατάρατος, τρισευλογημένος, τρισευτυχισμένος.
Ο αριθμός τέσσερα: Η τριάδα 1,2,3 συμπληρωμένη από το 4 είναι η βάση του Πυθαγορείου δόγματος. Παριστάνει την δημιουργία εκδηλωμένη, έτοιμη προς ανέλιξη των γενεών, συμβολίζει την οικογένεια. Ο Πυθαγόρας εφάρμοζε πάντα την αρχή της τετρακτύος στον άνθρωπο, με το γνωστό σύμβολό του της Πυραμίδας με τριγωνική βάση. Η Πυραμίδα παρουσιάζει πλήρως την οικογένεια, της οποίας :
Ο αριθμός 1, ενεργητικός άρρην, είναι ο Πατήρ.
Ο αριθμός 2, παθητικός θήλυ, είναι η Μητέρα.
Ο αριθμός 3, ουδέτερος(κατά την σύλληψη του εμβρύου), είναι το παιδί.
Πως δε τετρακτύς είναι ο Θεός; Όπως αναφέρεται στον «Ιερό Λόγο» από τους Πυθαγόρειους, 1+2+3+4=10 από αυτήν (τετράς) γεννάται κάθε άλλος αριθμός, όπως ο Θεός δημιουργός δημιουργεί άπαντα τα όντα. Είναι λοιπόν ο αριθμός των αριθμών και κλειδούχος της φύσεως (Ιεροκλής)
Ο Πλούταρχος έλεγε ότι εκ του αριθμού 4 συνίσταται η ψυχή, διότι πνεύμα, γνώση, γνώμη και επιστήμη είναι τα 4, τα οποία πληρούν την ψυχή, από την οποία όλες οι επιστήμες, όλες οι τέχνες, όλες οι λογικές δυνάμεις προέρχονται.
Ο αριθμός πέντε:. Συμβολίζει τα 5 στοιχεία εκ των οποίων αποτελείται ο κόσμος (γη, ύδωρ, αέρα, πυρ και αιθέρα). Είναι σύμβολο της Δικαιοσύνης, η πεμπτουσία της θρησκείας και της ύλης, σύμβολο του φωτός και του γάμου. Η Θεά Ήρα είχε ως ιερογλυφικό τον αριθμό 5.
Ο αριθμός έξι: Συμβολίζει τα 6 είδη έμψυχων όντων (θεούς, δαίμονες, ήρωες, ανθρώπους, ζώα, φυτά), εθεωρείτο ότι εκπροσωπεί την εξέλιξη των αθανάτων ουσιών της φύσεως.
Ο αριθμός επτά: Θεωρείται ιερός αριθμός, συμβολίζει τα επτά μυστήρια και τους επτά πλανήτες. Για τους Αιγύπτιους συμβόλιζε τη ζωή όπως τα γράμμα Ζ για μας, το αρχικό του ρήματος ζω και ο Ζευς ο πατήρ της ζωής. Η ιερότης του 7 οφείλεται στις φάσεις της σελήνης, η κάθε φάση διαρκεί 7 ημέρες. Ο αριθμός 7 συντιθέμενος από το 3 και το 4, συμβολίζει την ένωση του ανθρώπου και της θεότητας. Είναι ο αριθμός των μυημένων καθώς εκφράζει την ολοκλήρωση κάθε πράγματος σε εφτά διαδοχικούς βαθμούς, αντιπροσωπεύει το νόμο της εξέλιξης. Είναι αφιερωμένος στην Θεά Αθηνά. Η φύσης δια 7 ετών ή μηνών ή ημερών τελειοποιεί ή μεταβάλλει όλα τα πράγματα.
Η ιερότητα του αρθ. 7 και η συμβολική του σημασία διατηρείται και στην Καινή Διαθήκη.[3] Αλλά και στη κοινή γλώσσα όπως επτάφωτος λυχνία, επτακέφαλος, επτάθυμος, επτάψυχος, επτάπατος (ο πολύ εχέμυθος).
Ο αριθμός οκτώ: σύμβολο της φιλίας, της σύνεση, της συμβουλής. Παριστάνει τις 8 ουράνιες σφαίρες και τους 8 φθόγγους της μουσικής κλίμακας.
Ο αριθμός εννέα: Συμβολίζει την αρμονία της φύσεως, χαίρει ιδιαίτερης σημασίας στους ύμνους των 9 Μουσών, παριστά την Ιατρική και τους κοσμικούς χώρους του Σύμπαντος.
Ο αριθμός δέκα: Σημαίνει τας 10 εντολές, συμβολίζει το Σύμπαν και θεωρείται ως ιερός αριθμός, εκπροσωπεί την πληρότητα και την τελειότητα των ανωτέρω αριθμών. Η μονάς στον αριθμό 10 σημαίνει τον Θεό δημιουργούντα και εμψυχούντα την ύλη (εκφραζόμενη από το 0) η οποία μόνη δεν έχει αξία (τα μηδενικά 0 από μόνα τους δεν έχουν καμία αξία εάν δεν προηγείται κάποιος αριθμός πριν από αυτά).
Η δεκάς, κατά τον Φιλόλαον, είναι μεγάλη, παντοδύναμος και πηγή του παντός, αρχή και πρότυπο θείων πραγμάτων και επουρανίων, στις γήινες υπάρξεις είναι ο αριθμός του Σύμπαντος.
[1] Η λέξη αριθμός παράγεται από το ρήμα άρω, το οποίο σημαίνει αρμόζω, ταιριάζω, από αυτή τη ρίζα παράγονται οι λέξεις άρθρον, αρμός, αρμονία, άρτιος, άριστος και πιθανώς η λέξη αρετή, υπό την έννοια της τελειότητας
[2] Καβάλλα (ή Καβάλα) είναι μυστική επιστήμη η οποία πραγματεύεται κατά αινιγματικό τρόπο θείας, επουράνιας, θεολογικές και μεταφυσικές έννοιες, οι οποίες διδάσκονται με συμβολικώς και αλληγορικώς.
[3] Στο κατά Ματθ. Ο Πέτρος λέει : «Κύριε, ποσάκις αμαρτήσει εις εμέ ο αδελφός μου και αφήσω αυτώ; Έως επτάκις;» και ο Ιησούς απεκκρίθει «ού λέγω επτάκις αλλά έως εβδομηνκοντάκις επτά».
Ο Πυθαγόρας πίστευε ότι οι αριθμοί ήταν θείες οντότητες και τους εξίσωνε με τους θεούς. Οι αριθμοί 1 έως 10, η λεγάμενη δεκάδα, είχαν υποτίθεται μια ιδιαίτερη ιερότητα. Όμως, ο Πυθαγόρας, εξισώνοντας τους θεούς με αριθμούς, αναδιάρθρωσε ριζικά το ελληνικό πάνθεον: οι θεοί, όχι πλέον ανθρωπόμορφα όντα σε μια θεϊκή μελοδραματική παράσταση, είχαν γίνει αφηρημένες μαθηματικές οντότητες. Η πυθαγόρεια εικόνα του κόσμου δεν ήταν το συμπαντικό θέατρο του Όμηρου και του Ησίοδου, αλλά ένας μεταφυσικός χορός αριθμών.
Αυτό ωστόσο το αριθμητικό σύμπαν ήταν πλουσιότερο απ’ όσο θα μπορούσαν να φανταστούν τα περισσότερα νεότερα μυαλά, επειδή οι πυθαγόρειοι πίστευαν στα ηθικά χαρακτηριστικά των αριθμών. Έτσι, όπως στην πρώιμη ελληνική μυθολογία, η κοσμολογία τους διατήρησε μια ψυχολογική διάσταση. Σήμερα, βλέπουμε το 4 απλώς σαν μια ποσότητα που μας επιτρέπει να λέμε ότι υπάρχουν τέσσερις εποχές μέσα σ’ ένα χρόνο, ή τέσσερις πλευρές σ’ ένα τετράγωνο. Για εκείνους, όμως, το 4 ήταν κάτι πολύ πιο σημαντικό από αυτό. Ήταν, λόγου χάρη, ο αριθμός της δικαιοσύνης. (Σ.τ.Μ.: Η δικαιοσύνη είναι “τετράγωνος αριθμός" και αργά ή γρήγορα, κάθε αδικία θα “τετραγωνιστεί” με αντίστοιχη τιμωρία.) Το τέσσερα είναι 2 φορές το 2, πράγμα που για εκείνους σήμαινε μια εξισορροπημένη πλάστιγγα. Ομοίως, το 6 ήταν ο αριθμός του γάμου, γιατί το 6 είναι 2 φορές το 3 και θεωρούσαν το 2 ως θηλυκό αριθμό και το 3 ως αρσενικό. Έτσι, το 6 ήταν το πρώτο αρσενικοθηλυκό γινόμενο. Η αντίληψη ότι οι αριθμοί έχουν μη ποσοτικά χαρακτηριστικά, ήταν πιθανότατα μια ακόμη πλευρά της φιλοσοφίας που ο Πυθαγόρας απέκτησε στην Αίγυπτο, γιατί αυτό ήταν χαρακτηριστικό και της αιγυπτιακής αριθμολογίας.
Πα τους πυθαγόρειους, οι μη ποσοτικές ιδιότητες των αριθμών σήμαιναν ότι μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως ηθικά αρχέτυπα, και έτσι η μελέτη των μαθηματικών μπορούσε να ρίξει φως στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Πάνω απ’ όλα, επειδή οι μονοί αριθμοί θεωρούνταν αρσενικοί και οι ζυγοί θηλυκοί, οι ξέχωρες ιδιότητες μονών και ζυγών είχαν ηθικές σημασίες για αμφότερα τα φύλα. Ιδιαιτέρως, η πυθαγόρεια αντίληψη ότι οι μονοί αριθμοί αντιπροσώπευαν το καλό και οι ζυγοί το κακό, έριξε τις γυναίκες μια για πάντα στην πλευρά του κακού. Βλέπουμε έτσι την ανάδυση της πυθαγόρειας δυαρχίας: από τη μια μεριά στέκονταν οι ιδιότητες του καλού (ευθύτητα και αρρενωπότητα) και από την άλλη οι ιδιότητες του κακού (δολιότητα και θηλυκός φθόνος). Κατά κανόνα, οι ιδιότητες που θεωρούνται ανώτερες ή καλύτερες ήταν από την πλευρά του άρρενος, ενώ αυτές που θεωρούνται κατώτερες ή χειρότερες ήταν από την πλευρά του θήλεος. Σε γενικές γραμμές, το καθήκον του πυθαγόρειου μαθηματικού ήταν να ανακαλύπτει τα χαρακτηριστικά των επιμέρους αριθμών (είτε μονών είτε ζυγών), και τις σχέσεις ανάμεσά τους, τόσο τις αριθμητικές όσο και τις ηθικές. Έτσι, αναπόφευκτα, ο μαθηματικός ήταν ένας σπουδαστής της ηθικής. Ο νεότερος διαχωρισμός ανάμεσα στα μαθηματικά και την ηθική, που τόσο δεδομένο τον θεωρούμε, θα είχε κάνει τον Πυθαγόρα να φρίξει, γιατί ο Πυθαγόρας ήταν από τους πρώτους που κατάλαβαν ότι τα μαθηματικά θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στην ανάπτυξη καταστροφικών τεχνολογιών, και από εδώ προκύπτει μια ηθική υπευθυνότητα.
Οι πυθαγόρειοι πίστευαν ότι οι αριθμοί χρησίμευαν όχι μόνον ως ηθικά αρχέτυπα, αλλά και ως αρχέτυπα του υλικού κόσμου. Πράγματι, τους αριθμούς τους έβλεπαν ως μοντέλα για κάθε φυσική μορφή. Η έννοια των αριθμών ως πηγής μορφής προήλθε από την πυθαγόρεια ανακάλυψη ότι ο κάθε αριθμός θα μπορούσε να συσχετιστεί με ξέχωρα σχήματα. Λόγου χάρη, το 6, το 10 και το 15 ονομάζονταν τρίγωνοι αριθμοί επειδή έξι, δέκα ή δεκαπέντε κουκίδες θα μπορούσαν να διαταχθούν έτσι ώστε να σχηματίσουν ισόπλευρα τρίγωνα. Ομοίως, το 4, το 9, και το 16 ονομάζονταν τετράγωνοι αριθμοί.
Το δώδεκα το θεωρούσαν “ορθογώνιο” αριθμό, επειδή θα μπορούσε να συγκροτηθεί από τρεις σειρές με τέσσερις κουκίδες και επίσης από δύο σειρές με έξι κουκίδες. Ορισμένοι αριθμοί, όπως το 6 (που είναι και τριγωνικός και “ορθογώνιος”), θα μπορούσαν να πάρουν περισσότερα του ενός σχήματα. Οι κουκίδες θα μπορούσαν να τοποθετηθούν σε όποιο σχήμα θα διάλεγε κανείς: σε πεντάγωνα, σε εξάγωνα, σε οκτάγωνα και λοιπά.
Ο Πυθαγόρας υποστήριζε ότι αν οι αριθμοί είχαν μορφές, τότε ίσως, αντίστροφα, όλες οι μορφές θα μπορούσαν να συσχετιστούν με αριθμούς. Στ’ αλήθεια, θα μπορούσε άραγε ο αριθμός να είναι η ουσία της ίδιας της μορφής; Ένα απλό παράδειγμα συσχετισμού ενός αριθμού από κουκίδες με ένα περίπλοκο σχήμα θα μπορούσε να δει κανείς στους αστερισμούς. Εδώ, ένα σχήμα από μισή ντουζίνα περίπου φωτεινά σημεία έγινε κριός, ταύρος, κάβουρας ή άνθρωπος. Μερικοί ιστορικοί υποστήριξαν ότι ο Πυθαγόρας ίσως συνέλαβε τους αριθμούς ως την ουσία της μορφής λόγω των εμπειριών που απέκτησε ζώντας ανάμεσα σε αστρονόμους της Βαβυλώνας.
Οι Πυθαγόρειοι, χρησιμοποιώντας σχέδια με κουκίδες, ανακάλυψαν μαθηματικά θεωρήματα εκπληκτικής συνθετικότητας. Επιπλέον, μολονότι οι μαθηματικοί σε μεταγενέστερους αιώνες θα χρησιμοποιούσαν πολύ πιο περίτεχνες τεχνικές, η ιδέα ότι η μορφή είναι κατ’ ουσίαν μαθηματική αποδείχτηκε εξαιρετικά καρποφόρα. Οι μαθηματικοί δεν έχουν πια να κάνουν με διάταξη κουκίδων. Αντίθετα, προσπαθούν να αποδώσουν τη μορφή μέσα από εξισώσεις. Λόγου χάρη, ένας κύκλος μπορεί να αποδοθεί με την απλή εξίσωση x2+y2=r2 (όπου χ και y είναι οι αποστάσεις σ’ έναν οριζόντιο και έναν κάθετο άξονα, και r η ακτίνα του κύκλου). Μια παραλλαγή αυτής της εξίσωσης απεικονίζει μια έλλειψη, η οποία, στην πραγματικότητα, είναι ένας επιμήκης κύκλος. Αποδεικνύεται έτσι ότι οι τροχιές των πλανητών γύρω από τον ήλιο παίρνουν τη μορφή ελλείψεων, όπως η τροχιά της σελήνης γύρω από τη γη. Μία και μόνη λοιπόν εξίσωση (ένας μαθηματικός τύπος) εκφράζει το χορό του ηλιακού συστήματος.
Οι πυθαγόρειοι παρατήρησαν ότι οι αριθμοί είναι εμφανείς όχι μόνο σε χωρικά αλλά και σε χρονικά πρότυπα. Ο κάθε χρόνος αποτελείται από 4 εποχές, 13 σεληνιακούς μήνες, ή 365 μέρες. Ο ήλιος ανατέλλει και δύει σ’ ένα κανονικό κύκλο 24 ωρών, η σελήνη “γεμίζει” και “αδειάζει” κάθε 29 μέρες και ο κάθε πλανήτης έχει το δικό του μοναδικό ρυθμό. Έτσι, το σύμπαν μπορεί να φαντάζει στα μάτια μας σαν μια μεγαλειώδης σειρά αριθμητικών κύκλων. Τα χρονικά αριθμητικά πρότυπα που είναι εμφανή στον ουρανό και τα καμωμένα από αριθμούς χωρικά πρότυπα, έπεισαν τον Πυθαγόρα ότι τα πάντα, στην πραγματικότητα, ήταν αριθμοί (Σ.τ.Μ.: αριθμώ δε τε πάντ’ επέοικεν, Ιάμβλ. XXXIX, 162), και ότι ο αριθμός ήταν πράγματι η ουσία της αλήθειας.
Για τον Πυθαγόρα, και αυτό είχε τεράστια σημασία, η ανθρώπινη ψυχή ήταν μέρος του μεγάλου αριθμητικού προτύπου του σύμπαντος, επειδή πίστευε ότι όλοι μας μετενσαρκωνόμαστε κάθε 216 χρόνια. Ο αριθμός 216, γνωστός ως ψυχογονικός κύβος, είχε μια ειδική σημασία, μια και ήταν το 6 εις τον κύβο, ή 6 x 6 x 6. Πα τους πυθαγόρειους, αυτό συμβόλιζε την κυκλική επαναφορά, την έννοια ότι όλα τα πράγματα επαναλαμβάνονται. Όπως οι ινδουϊστές, έτσι και οι Πυθαγόρειοι πίστευαν ότι ήταν μοιραίο να υποταχθούν σ’ έναν ατελείωτο κύκλο ζωής μετά τη ζωή, και έτσι τις ψυχές, όπως και τους ίδιους τους αριθμούς, τις θεωρούσαν αθάνατες. Στην πραγματικότητα, η αθανασία της ψυχής και ο ατέρμων μετεμψυχωτικός της κύκλος ήταν τα πρώτιστα θρησκευτικά δόγματα του πυθαγορισμού -η μια πλευρά όπου γινόταν πασιφανής και πάλι η επίδραση της Ανατολής.
Επειδή η ψυχή βρισκόταν σε διαρκή μετενσάρκωση, κατά τον Πυθαγόρα, περνούσε ένα χρονικό διάστημα στη γη (δέσμια σ’ ένα σώμα) και ένα χρονικό διάστημα εκτός γης (ασώματη, άυλη). Έτσι, προέκυψε το ερώτημα: όποτε η ψυχή δεν είναι ενσαρκωμένη, πού ακριβώς περνά τον καιρό της και τι ακριβώς κάνει; Η απάντηση του Πυθαγόρα ήταν ότι έμενε στο ουράνιο βασίλειο των άυλων αριθμών-θεών, όπου απολάμβανε μακάρια τις μελωδίες της μαθηματικής μουσικής του σύμπαντος, της αποκαλούμενης και αρμονίας των σφαιρών. ... οι πυθαγόρειοι θεωρούσαν το άκουσμα της αρμονίας των σφαιρών ως τα Θεοφάνια της ανθρώπινης εμπειρίας. Μολονότι ο κάθε άνθρωπος θα μπορούσε να προσδοκά μετά θάνατον αυτή τη θεία απόλαυση, οι πυθαγόρειοι είχαν ως στόχο να απελευθερώσουν τις ψυχές τους για να δοκιμάσουν αυτή την ευδαιμονία ενόσω ακόμα ήταν ζωντανοί. Ο πυθαγορισμός λοιπόν ήταν πρωτίστως μια θρησκεία μετουσίωσης της ψυχής, στην οποία ο σκοπός ήταν να χρησιμοποιηθούν τα μαθηματικά ως εργαλείο για να απελευθερωθεί η ψυχή από το σώμα ώστε να μπορέσει να ανέβει και να μπει στο “ουράνιο” βασίλειο των αριθμών. Τα μαθηματικά, ήταν έτσι μια θρησκευτική προπάντων δραστηριότητα.
Σκοπός του Μυστικισμού είναι η βιωματική, υπαρξιακή αναζήτηση, η άμεση σχέση και η πνευματική ένωση με τον Θεό ή το θείο· αυτή επιδιώκεται με αυτοσυγκέντρωση, προσευχή, απάθεια, θεωρία, έκσταση.
Ο Μυστικισμός αποτελεί συνήθως το διαισθητικό στοιχείο στη θρησκευτική εμπειρία και εμφανίζεται σε όλες σχεδόν τις θρησκείες, από τις πιο πρωτόγονες έως τις πιο εξελιγμένες. Κάποτε αναπηδά μέσα από πετρώδεις περιοχές μιας εξωτερικής θρησκευτικότητας, δίνοντας νέα άνθηση στο θρησκευτικό αίσθημα.
Λόγω των ποικίλων μορφών με τις οποίες εμφανίζεται στην Ιστορία των Θρησκευμάτων και των αντιφατικών στοιχείων τα οποία κάποτε περιλαμβάνει, δεν υπάρχει γενικά αποδεκτός ορισμός.
Κατά κανόνα ο Μυστικισμός, ο οποίος εκφράζει την άμεση εμπειρία και σχέση του ανθρώπου με το Άγιο, διαφέρει από την αποκρυφιστική μυστικοπάθεια και τις απόκρυφες δοξασίες και τεχνικές.
Η σχέση Μυστικισμού και οργανωμένης θρησκείας εμφανίζεται ιδιότυπη, ένα μείγμα σεβασμού και δυσπιστίας. Συνήθως, ένα αληθινά θρησκευόμενο πρόσωπο έχει φλέβα μυστική, και ένας δονούμενος από τη βίωση του Αγίου μυστικός είναι έντονα θρησκευτική προσωπικότητα. Παρά ταύτα δεν πρέπει να συγχέεται η εν γένει θρησκευτικότητα με τον Μυστικισμό. Η θρησκεία είναι ένα πολύ ευρύτερο φαινόμενο. Όπως, εξάλλου, υπάρχουν μορφές μυστικισμού μη θρησκευτικές.
Δεν υπάρχει απόλυτη συμφωνία ως προς τα χαρακτηριστικά του Μυστικισμού. Η W.R. Inge (1889) είχε διακρίνει:
Πρώτον, την εσωτερική γνώση.
Δεύτερον, την ησυχία.
Τρίτον, την ενδοσκόπηση.
Και τέταρτον, την περιφρόνηση και παραμέληση των υλικών πραγμάτων.
Στον 20ο αι. ως χαρακτηριστικά του Μυστικισμού αναγνωρίζονται συνήθως τα επισημανθέντα από τον W. James (1902):
1. Το ανέκφραστο (ineffability).
2. Το νοητικό στοιχείο (noetic), εφόσον η μυστική εμπειρία επιζητεί μιά ολική αντίληψη του σύμπαντος, που ασφαλώς ανήκει στη νοητική σφαίρα.
3. Η παθητικότητα (passivity).
4. Η παροδικότητα (transiency).
Τελευταίως, ο L. Duprey (1987) προτείνει στη θέση της παροδικότητας την έννοια της ρυθμικότητας (rythmic), διότι η εμπειρία αυτή επανέρχεται με κάποιο ρυθμό. Και ακόμη προσθέτει ως 5, την ολοκλήρωση (integration), διευκρινίζοντας ότι η μυστική συνείδηση επιτυγχάνει να υπερβεί διάφορες αντιθέσεις και με την ενόραση να τις συνθέσει.
Πολλοί υποστήριξαν ότι υπάρχει κοινός παρονομαστής κάτω από τις πιο ποικίλες μορφές Μυστικισμού. Όσο όμως και αν διαπιστώνονται κοινά γνωρίσματα στη μυστική εμπειρία διαφόρων θρησκευτικών συστημάτων, σοβαρές επίσης είναι και οι αποκλίσεις, οι ιδιαίτεροι χρωματισμοί. Η κάθε μυστική εμπειρία διατηρεί κάτι το ειδικό, το προσωπικό.
Μέσα στον θρησκευτικό μυστικισμό διακρίνονται καθαρά δύο ρεύματα:
Το ένα, που γενικά θα μπορούσε να ονομασθεί μονιστικής ή μονιστικιζούσης κατευθύνσεως (Νεοπλατωνισμός, ινδουιστική Αντβάιτα, Ταοϊσμός), και το άλλο το θεϊστικό, που αναπτύχθηκε στις προφητικές θρησκείες.
Στο πρώτο, το μυστικό βίωμα κορυφώνεται στον πλήρη αφανισμό του ανθρώπινου εγώ μέσα στην απόλυτη Αρχή ή το θείο Πνεύμα.
Στο δεύτερο, η ανθρώπινη προσωπικότητα εξυψώνεται και διατηρείται ενωμένη με τον Θεό. Ανάλογα με τον βαθμό της συμμετοχής του Μυστικού στη διαδικασία για την επιστροφή του στον Θεό, ο Μυστικισμός εμφανίζεται ως ενεργητικός, θεωρητικός ή ησυχαστικός.
Ως προς τους εξωτερικούς τύπους, διακρίνονται:
1. Θεωρητικές και διανοητικές μορφές Μυστικισμού, στις οποίες αναζητείται μια συνεκτική ενότητα. Και εδώ αναπτύχθηκαν ήπιοι η ακραίοι, εξωστρεφείς ή εσωστρεφείς, θεϊστικοί ή μη θεϊστικοί τύποι.
2. Μορφές αφοσιώσεως, που τονίζουν το συναισθηματικό στοιχείο και επιζητούν την προσέγγιση του Απολύτου με την αγάπη.
3. Εκστατικές και ερωτικές μορφές, πού προκαλούν ερωτικά αισθήματα και εξάρσεις. Μερικές φορές οι δύο τελευταίοι τύποι συγχέονται.
Η μυστική εμπειρία συχνά αναπτύσσει μέσα στην ανθρώπινη συνείδηση τη συναίσθηση της παγκοσμιότητας και της ενότητας με όλους τους ανθρώπους. Συνήθως, στις πνευματικότερες μορφές μυστικισμού δεσπόζει ειρηνική, ενοποιός διάθεση. Οι μυστικές εμπνεύσεις ζωογονούν το θρησκευτικό βίωμα, κρίνουν και υπερβαίνουν τις παραδοσιακές θρησκευτικές δομές, κάποτε αμφισβητούν και σείουν τη συμβατική εξωτερική θρησκευτικότητα, ενώ δεν λείπουν και οι επικίνδυνες παρεκκλίσεις.
Ελληνικός Μυστικισμός
Ο ελληνικός μυστικισμός πρωτοαναπτύχθηκε κυρίως φιλοσοφικά στην περί ενός και παντός διδασκαλία των προσωκρατικών φιλοσόφων και μέσα στο ευρύτερο θρησκευτικό κλίμα που είχαν δημιουργήσει η διονυσιακή λατρεία και τα ορφικά μυστήρια με τον εκστασιακό χαρακτήρα τους. οι μύστες του Διονύσου πίστευαν ότι εγίνοντο «ένθεοι», ενώ οι ορφικοί αποσκοπούσαν στην επιστροφή στη θεία ουσία με την έκσταση. Η ελληνική φιλοσοφική διανόηση εξευγένισε τις αρχικές παραστάσεις ενώσεως με το θείο των ελληνικών μυστηρίων και στη θέση των παλαιών τελετουργιών καλλιέργησε την έκσταση που προκαλείται κυρίως με διαλογισμό.
Οι Έλληνες ανέπτυξαν, μεταξύ άλλων, τον μονισμό και τον πανθεϊσμό, διδάσκοντας ότι ο κόσμος προέρχεται από μια πρώτη Αρχή, στην οποία και επιστρέφει. Μ' αυτήν τη σύλληψη συνδέθηκε η αντίληψη της αιώνιας ανακυκλήσεως των όντων και ακόμη η θεωρία της μετεμψυχώσεως. Ο Πλάτων (428/427-348/ 347 π.Χ.) πλούτισε περισσότερο τον ελληνικό φιλοσοφικό μυστικισμό με τη θεωρία του περί ιδεών, ενώ οι στωικοί προσέφεραν την πανθεΐζουσα φιλοσοφία περί λόγου.
Η πιο εντυπωσιακή όμως μυστική σύνθεση πραγματοποιήθηκε με τον Νεοπλατωνισμό, που συνέκρασε στοιχεία από την πλατωνική, αριστοτελική, πυθαγόρεια και στωική φιλοσοφία, συμπληρώνοντας πιθανώς το αμάλγαμα αυτό με συλλήψεις της ιουδαϊκής ερμηνευτικής παραδόσεως.
Ο Νεοπλατωνισμός παρουσιάσθηκε ως καθολικό φιλοσοφικό σύστημα, ανυψωτικό πνευματικά και εδραίο διανοητικά. Ιδρυτής του θεωρείται ο Αμμώνιος Σακκάς (175-242), αλλά διαμορφωτής του υπήρξε κυρίως ο Πλωτίνος (206-269),που δίδαξε στη Ρώμη.
Στη συνέχεια αναπτύχθηκε περαιτέρω από τον Πορφύριο (232-303), τον Ιάμβλιχο (205-330) στη Συρία και τον Πρόκλο (411-485) στην Αθήνα.
Για τον Νεοπλατωνισμό, αρχή και πηγή του κόσμου είναι το Εν, το Πρώτο, το Αιώνιο, το Ύψιστο, το Αγαθό, που ταυτίζεται με τον Θεό. Ο κόσμος προήλθε από το εν με απορροή, που συντελέσθηκε σε επάλληλες φάσεις. Πρώτη απορροή είναι ο νους, ο οποίος αποτελείται από ιδέες που αντιστοιχούν στον πλατωνικό νοητό κόσμο, δεύτερη η ψυχή του παντός, τρίτη οι επιμέρους ψυχές και τελευταία η ύλη, που είναι περισσότερο απομακρυσμένη από το Εν. Στη φιλοσοφία του Πλωτίνου κάθε απορροή από το εν αντανακλά την πρότερά της ως εικόνα. Αυτό σημαίνει κάτι πολύ περισσότερο από εξωτερικό αντίγραφο· η κάθε σφαίρα της πραγματικότητας αναφέρεται στο βάθος της ουσίας της σε μιά ανώτερη και πρέπει να επιστρέψει σ' αυτήν. Με τη μεταφυσική αυτή, και κυρίως με τη θεωρία της απορροής, συνάπτεται ο νεοπλατωνικός μυστικισμός.
Η ανθρώπινη ψυχή πρέπει να διαπεράσει τα σύνορα των αισθήσεων, της ύλης, και να κοινωνήσει με το Εν, το Απόλυτο. Η τελική ένωση μαζί του συντελείται με ασκητική κάθαρση και έκσταση που οδηγεί στη μυστική θεωρία του θείου. Η πλωτίνεια ένωση με το εν έχει ονομασθεί εκστατική, αλλά κυρίως είναι εισδυτική (διείσδυση εις εαυτόν).
Ο Πλωτίνος ενέταξε στο σύστημά του τις τέσσερις βασικές αρετές της πλατωνικής ηθικής - σοφία, ανδρεία, σωφροσύνη, δικαιοσύνη -, απλώς ως προϋποθέσεις. Εκείνο στο οποίο κυρίως αποβλέπει ως ύψιστο σκοπό, ως ευδαιμονία και αγαθό, είναι η μυστική ένωση της ψυχής με τον Θεό. Η συγχώνευση με το εν μπορεί, κατά τον Νεοπλατωνισμό, να πραγματοποιηθεί ήδη κατά τη διάρκεια του επίγειου ανθρώπινου βίου.
Ο Πλωτίνος και ο Πορφύριος υποστήριξαν ότι είχαν τέτοια εμπειρία. Γενικά, η νεοπλατωνική διδασκαλία παρουσιάζεται μάλλον ψυχρή, χωρίς συναισθηματισμό και οράματα. Ο Νεοπλατωνισμός υπήρξε ο μεγάλος αντίπαλος του Χριστιανισμού και στην αντιπαράθεση μαζί του ορισμένες ιδέες μεταπλάσθηκαν από τους χριστιανούς μυστικούς.
"ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥΤΟ ΟΥΤΕ ΘΕΟΣ ΟΥΤΕ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΟΝ ΕΚΑΝΕ ΜΑ ΗΤΑΝ ΠΑΝΤΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΘΑ ΝΑΙ ΠΥΡ ΑΕΙΖΩΟ"
EINΑΙ ΓNΩΣTH η ηρακλείτεια «κοσμολογία της φωτιάς», η ιδέα πως το «αείζωον πυρ» είναι που «εποίησε» τον κόσμο, αυτό μόνο του, και όχι κάποιος θεός, ούτε βέβαια ο άνθρωπος: «τον κόσμο τούτο, τον ίδιο για όλους, ούτε θεός ούτε άνθρωπος τον έκανε, μα ήταν πάντα και είναι θα 'ναι πυρ αείζωο, που ανάβει με μέτρο και σβήνει με μέτρο»1. «H ουσία του κόσμου, κατά τον Hράκλειτο, είναι νοητή ως πυρ, όποια σημασία και αν αποδώσουμε εμείς στον κόσμο·, δηλαδή είτε πρόκειται για την τάξη είτε για το οργανωμένο σύνολο των φυσικών πραγμάτων είτε και για τα δυο μαζί, ο κόσμος μπορεί να νοηθεί ως πυρ». Πριν από τον Hράκλειτο ανάλογη σκέψη είχε κάνει ο Αναξιμένης, ενώ ο Αριστοτέλης, αργότερα, θέλησε να την τεκμηριώσει, υποστηρίζοντας ότι το πυρ συνιστά κοσμολογική αρχή, γιατί είναι το «λεπτομερέστατον» και περισσότερο από όλα τα στοιχεία «ασώματον», και ακόμα «κινείται και κινεί τα άλλα πρώτως». H φωτιά, λέει σε άλλο απόσπασμά του ο Hράκλειτος, τρέπεται σε θάλασσα, και η θάλασσα γίνεται κατά το ήμισυ γη, κατά το ήμισυ «πρηστήρ», πύρινο ρεύμα.
O Παρμενίδης, αμέσως μετά τον Hράκλειτο, θεωρώντας τό «αιθέριον πυρ» κοσμολογική αρχή, δίνει «το ιδανικό ερμήνευμα της ηρακλείτειας έννοιας του κοσμικού πυρός». Ας σημειωθεί, ότι «για τις τότε κρατούσες παραστάσεις ο αιθέρας, νοούμενος ως φωτεινή ύλη, είναι παράσταση ιδιαίτερα συγγενική με τον αέρα». Eτσι υπάρχει και το τρίτο στοιχείο, δίπλα στη θάλασσα και τη γη.
Αν προηγήθηκαν, παρατηρεί ο Eυάγγελος Pούσσος, ως κοσμολογική αρχή το νερό, ο αέρας, η γη, αυτό οφείλεται στο ότι «το πυρ, παρά το ότι ήταν γενικά αποδεκτό ως το περισσότερο ζωντανό και το λιγότερο σωματικό από τα άλλα στοιχεία, δεν φαινόταν να διαθέτει τη γεννητική δύναμη του νερού και της γης ή την κινητικότητα και τις ποιότητες του αέρα».
Αναγεννητική δύναμη
Στην ιστορία του πολιτισμού, ωστόσο, η παραγωγή από τον άνθρωπο φωτιάς υπήρξε μια όντως κοσμογονική εφεύρεση. Αλλά και αμεσότερα, στον λαϊκό πολιτισμό, αποδόθηκε στη φωτιά μια γεννητική ή αναγεννητική δύναμη, όπως μπορούμε να δεχθούμε παρακολουθώντας ορισμένες εθιμικές συμβολικές ενέργειες, που γίνονταν μάλιστα σε κρίσιμες στιγμές, τροπής του Ηλίου ή ανάκλησης του χρόνου (θερινές και χειμερινές τροπές, πρωτοχρονιά κ.λπ.). Tέτοια επισήμανση έχει κάνει ο Bάλτερ Πούχνερ στο βιβλίο του σταθμό και για τη λαογραφία, όπου εξετάζει από την πλευρά, θα έλεγα, μιας θεατρικής εντελέχειας τα τελούμενα κατά τη διάρκεια του έτους εθιμικά δρώμενα (η μετάφραση του βιβλίου αυτού από τα γερμανικά αποτελεί ένα από τα desiderata και της ελληνικής λαογραφίας). Tα Xριστούγεννα (που ίσχυσαν για ένα διάστημα και ως γιορτή της Πρωτοχρονιάς) έβαζαν ένα παιδί, ή κάποιον που τον θεωρούσαν τυχερό, και ανακάτευε μέσα στο σπίτι με ένα ραβδί τη φωτιά που έκαιγε στο τζάκι, ενώ ταυτόχρονα έλεγε μια ευχή «για το καλό του χρόνου», όπου, ανάμεσα στ' άλλα, ονόμαζε και τα ζώα, με τον σκοπό να πολλαπλασιαστούν. H φωτιά έπρεπε να καίει σε όλο το Δωδεκαήμερο, το «χριστόξυλο» δεν έπρεπε να σβήσει σε καμιά στιγμή. aν συσχετίσουμε αυτή την «αναγέννηση» της φλόγας, παρατηρεί ο Πούχνερ, με την ευχή και επιδίωξη για τον πολλαπλασιασμό των ζώων, μπορούμε να υποθέσουμε ότι η φωτιά έχει κάποια σχέση με τη δύναμη της ζωής. Eτσι μπορούμε να προσδώσουμε στην ενέργεια και μια πυρολατρική σημασία. Eξάλλου, το ραβδί με το οποίο ανακάτευαν τη φωτιά δεν ήταν οποιοδήποτε, αλλά από ειδικό ξύλο (ως επί το πλείστον από κρανιά) και ειδικά διαμορφωμένο ή διαλεγμένο, ώστε να παραπέμπει σε φαλλό. H μαγική-γονιμική ενέργεια του ανακατέματος της φωτιάς είχε λοιπόν μια πυρολατρική, αλλά και μια φαλλική όψη, κάτι που δεν είναι άσχετο και με το «πάντρεμα της φωτιάς», που γινόταν κατά τον ίδιο χρόνο: ένας όρθιος κορμός κι ένας οριζόντιος τοποθετημένοι στη φωτιά συμβόλιζαν ένα ζευγάρωμα.
Yποκρύπτουν αυτά μια δύναμη γονιμότητας αποδιδόμενη στη φωτιά και οι παραπάνω ενέργειες αποσκοπούσαν στο να την ενεργοποιήσουν ή να την ενισχύσουν. H λατρεία της φωτιάς υπήρξε πριν από τη λατρεία των θεών και αργότερα συνδέεται σε αιτιολογικούς μύθους με τους θεούς, υπηρετώντας την επίτευξη της ευετηρίας (καλής χρονιάς). Αυτό συνέβαινε, π.χ., με την τεράστια φωτιά από ξύλα που άναβαν στην αρχαία Πάτρα για τη Λαφρίαν aρτεμιν και είχε παρακολουθήσει και περιγράψει ο Παυσανίας στα «aχαϊκά» (18, 11-13). Γύρω από τον βωμό της θεάς έστηναν μεγάλα «έτι χλωρά» ξύλα και πάνω στον βωμό τοποθετούσαν άλλα, ξερά. Tελούσαν μια «μεγαλοπρεπεστάτην» πομπή προ τον βωμό, με τελευταία να φτάνει την παρθένα ιέρεια της θεάς πάνω σε άρμα που το έσερναν ελάφια. Eριχναν ζωντανά πουλιά αλλά και τα ζώα που προόριζαν για τη θυσία, ακόμα και λυκόπουλα και αρκουδάκια και άλλα μεγάλα ζώα, κι ακόμα καρπούς ήμερων δέντρων. Kαι ύστερα έβαζαν φωτιά στα ξύλα. Αν κάποια ζώα δοκίμαζαν να φύγουν καθώς λαμπάδιαζε η φωτιά, τα έπιαναν και τα έριχναν πάλι μέσα. H δύναμη, σχολιάζει ο Πούχνερ, τόσο πολλών πράσινων, χλωρών δέντρων και νεαρών ζώων θα απέβαινε προς όφελος του ανθρώπου. H φωτιά, θα έλεγε κανείς, γινόταν ένας ενδιάμεσος καλός αγωγός της γονιμότητας προς την κοινότητα.
H καινούργια φωτιά
Πιο έκδηλη (και επιβλητική) είναι η γονιμική και αναγεννητική δύναμη της φωτιάς στην περίπτωση μιας άλλης ενέργειας, μαρτυρούμενης όχι μόνο στον ελληνικό χώρο, αλλά και στους άλλους βαλκανικούς και ευρωπαϊκούς λαούς· πρόκειται για το άναμμα της καινούργιας φωτιάς. Γινόταν συνήθως για τη θεραπεία προσβεβλημένων από επιδημικές ασθένειες ζώων ή για την προστασία από τέτοια προσβολή. Oμως στοιχεία του τελετουργικού της παραγωγής και της χρήσης της καινούργιας φωτιάς παραπέμπουν, νομίζω, με βεβαιότητα και στη γονιμική, γεννητική ουσία της. Σύμφωνα με περιγραφή από χωριό της B.Α. Θράκης, ένα πρωί Σαββάτου, πριν ανατείλει ο ήλιος, ο τελάλης έδινε το παράγγελμα να σβήσουν οι κάτοικοι του χωριού όλες τις φωτιές. Ακόμα και το απλό κάπνισμα απαγορευόταν εκείνη την ώρα. Eπειτα απ' αυτό οδηγούσαν όλα τα κατοικίδια ζώα, εκτός από τις όρνιθες, χήνες, πάπιες, έξω από το χωριό. Mπροστά από τα κοπάδια πήγαιναν δυο άνδρες, που κατευθύνονταν στο παρακείμενο δάσος. Eκεί διάλεγαν δυο ξερά κλαδιά, γυμνώνονταν οι ίδιοι, κι έτσι, γυμνοί, άρχιζαν να τρίβουν δυνατά το ένα κλαδί πάνω στ' άλλο, ώσπου να πιάσουν φωτιά. Mε τα αναμμένα ξύλα άναβαν δυο φωτιές κι έβαζαν τα κοπάδια των ζώων να περάσουν ανάμεσά τους. Αναμμένα κάρβουνα τα μετέφεραν στο χωριό, και με αυτά ανανέωναν, ξαναγεννούσαν τη φωτιά στις εστίες των σπιτιών. Eνα μυστηριακό αντιφέγγισμα αυτών είναι το: «Δεύτε, λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός» και η κατανυκτική μεταφορά του από τους πιστούς στα σπίτια τους μέσα στην ποτισμένη από τις ευωδιές της άνοιξης νύχτα. Kαι το φως που, σαν αντικατοπτρισμός του ζωοποιού πυρός, διαχέεται στους ύμνους της aνάστασης: «Ως όντως ιερά και πανέορτος, αύτη η σωτήριος νυξ και φωταυγής, της λαμπροφόρου ημέρας της εγέρσεως ούσα προάγγελος, εν η το άχρονον φως, εκ τάφου σωματικώς, πάσιν επέλαμψεν.»...
Yποστηρίζεται ότι από το αρχικό άναμμα της καινούργιας φωτιάς προέκυψαν και οι άλλες περιοδικές πυρές σε τακτές ημέρες: θερινές και χειμωνιάτικες τροπές του Ηλίου, aπόκριες, Πάσχα κ.λπ.2
Mια ευδιάκριτη γραμμή συνδέει, νομίζω, την κοσμογονική ουσία της φωτιάς, όπως την παρουσίασε ο Hράκλειτος, με τις (ανα)γεννητικές και γονιμικές ιδιότητες τις οποίες υπονοούν λαϊκά δρώμενα με αρχαϊκότατη προέλευση που διατηρήθηκαν ώς τους νεότερους χρόνους, όπως τα παραπάνω.
Eίναι, εξάλλου, πιθανό τέτοια δρώμενα και, φυσικά, οι υποκείμενες σε αυτά δοξασίες να συνέβαλαν στο να διαμορφώσει ο Hράκλειτος την άποψή του για το πυρ. Eίναι πιθανό η ηρακλείτεια «κοσμολογία της φωτιάς» να εμπεριέχει κατά ένα μέρος τη λαϊκή κοσμολογία. Oι ειδικοί μελετητές του Hράκλειτου συμφωνούν ότι αυτός έχει τη «γενικότερη τάση να εκφράζεται με γνωστά λαϊκά στοιχεία σκέψης», κάνοντας κιόλας πλατιά «χρήση αινιγμάτων, γρίφων, παροιμιών κ.λπ.», όπως τονίζει επανειλημμένα ο E. Pούσσος.
Σημειώσεις:
1. Mετάφραση και παραθέματα από το βιβλίο του Eυάγγελου N. Pούσσου, «Προσωκρατικοί. Iστορική εισαγωγή, κείμενο, μετάφραση, ερμηνευτικά σχόλια», τ. B΄, «Hράκλειτος». Στιγμή, aθήνα 2000.
2. Γ. Α. Mέγα, «Mαγικαί και δεισιδαιμονικαί συνήθεια προς αποτροπήν επιδημικών ασθενειών». EΛΑ (1943-1944), σ. 5-58.