Πυθαγόρειος Φιλόσοφος, Μαθηματικός, Αστρονόμος και Ιατρός (530- 470 π.Χ.).

Την εποχή που γεννήθηκε και έζησε ο Φιλόλαος, τον 6ο και 5ο π.Χ. αιώνα, σε ολόκληρη την Μεγάλη Ελλάδα (νότια Ιταλία και Σικελία), επικρατούσε μια πολιτισμική και πνευματική επανάσταση. Οι επιστήμες και οι τέχνες άκμαζαν κοσμώντας την γη της Μεγάλης Ελλάδας με απαράμιλλου κάλλους μνημεία, ναούς και δημόσια κτήρια. Οι ελληνικές πόλεις μεγάλωναν σε έκταση και πληθυσμό ξεπερνώντας ακόμη και αυτές της Μητροπολιτικής Ελλάδας.
Ο Φιλόλαος, σημαντικός πυθαγόρειος φιλόσοφος, έζησε στην Θήβα και συνέβαλε στη διάδοση της πυθαγόρειας φιλοσοφίας τα μέγιστα. Μαθητές του ήταν ο Σιμμίας και ο Κέβης, όπως αναφέρει ο Πλάτων, καθώς και οι Πυθαγόρειοι της Φλειούντος, κατά τον Διογένη. Επηρέασε τον Πλάτωνα, τους μαθητές και διαδόχους του σε μεγάλο βαθμό. Το κοσμολογικό σύστημα των Πυθαγορείων αποδίδεται κυρίως στον Φιλόλαο. Δίδαξε με βάση την αλληγορική ερμηνεία των Πυθαγορείων «δια αινιγμάτων». Είναι ιδρυτής της θεωρίας «Περί των αριθμών των Πυθαγορείων».

Κατά τον Φιλόλαο τα πάντα είναι διατεταγμένα με αριθμητικές σχέσεις, ο δε κόσμος είναι ένας και αιώνιος. Διατείνεται ότι το σύμπαν είναι σφαιρικό και ότι υπάρχει ένα κεντρικό πυρ περί του οποίου περιστρέφονται οι δέκα σφαίρες, ήτοι: ο Ήλιος, η Σελήνη, η Γη, οι πέντε πλανήτες, η σφαίρα των απλανών και η Αντίχθων, συμπληρούσα την δεκάδα και ήτις είναι αόρατος εις ημάς, διότι ζούμε στο αντίθετο προς αυτήν ημισφαίριο της Γης. Η Γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της.

Ο Φιλόλαος ασχολήθηκε με την δομή του σύμπαντος και περιέγραψε το ηλιακό σύστημα, βγάζοντας τη Γη από το κέντρο του και τοποθέτησε εκεί την «Εστία του παντός» ή απλά το «πυρ», δηλαδή μια κεντρική φωτιά όπου γύρω της γύριζαν ο Ήλιος, η Γη, η Σελήνη και πέντε πλανήτες. Ανέφερε πως η Γη, όπως και όλοι οι άλλοι πλανήτες είχαν σφαιρικό σχήμα. Όρισε ότι η Γη γύριζε γύρω από την πύρινη σφαίρα. Ανέφερε επίσης πως η γη περιστρέφονταν περί το άξονά της σε 24 ώρες. Παράλληλα ο Φιλόλαος ασχολήθηκε με την εύρεση των «κοσμικών σωμάτων», δηλαδή των τεσσάρων στοιχείων από τα οποία έχει συσταθεί το κοσμικό σύμπαν. Αυτά είναι το τετράεδρο (πυρ), το οκτάεδρο (αήρ), το εικοσάεδρο (ύδωρ), και ο κύβος (γη).

Ακόμη, επινόησε το χρονικό διάστημα, του «μεγάλου ενιαυτού» που αποτελούνταν από 59 χρόνια με 21 εμβόλιμους μήνες. Καθόρισε το ηλιακό έτος σε 364,5 ημέρες, όπως και το σεληνιακό έτος σε 354 ημέρες και τον σεληνιακό μήνα σε 29 ,5 ημέρες.

Στον Φιλόλαο επίσης αποδίδεται η διατύπωση της θεωρίας της βαρύτητας. Το 450 π.Χ. περίπου επέστρεψε στα χώματα της Μεγάλης Ελλάδας και εγκαταστάθηκε στον Τάραντα όπου δημοσίευσε πολλές εργασίες του γύρω από την Αστρονομία, τη Γεωμετρία, τη Μηχανική, τη Φιλοσοφία και τα Μαθηματικά. Δίπλα του μαθήτευσε ο Αρχύτας ο Ταραντίνος, ένας από τους μεγάλους εφευρέτες του αρχαίου κόσμου. Πίστευε πως τα συστατικά των όντων είναι ανόμοια και αντίθετα και πως η αιτία που τα ενώνει είναι η αρμονία των αριθμών. Πάνω στις θεωρίες των Πυθαγορείων βασίστηκαν οι επιστημονικές θεωρίες του Κοπέρνικου και του Γαλιλαίου για το ηλιακό σύστημα.

Εκτός από το ηλιακό σύστημα, ο Φιλόλαος ασχολήθηκε και με την Ιατρική. Έλεγε πως οι αιτίες που προκαλούν τις ασθένειες έπρεπε να αναζητηθούν στους «χυμούς» του σώματος που διαταράσσονταν.

Το όνομα του Φιλολάου έγινε γνωστό σε όλο τον ελληνικό κόσμο για την οξύνοια και την ευρυμάθειά του. Δυστυχώς, από όλα αυτά τα έργα σώζονται μόνο μερικά αποσπάσματα από το Περί Φύσεως. Τόση ήταν η φήμη του έργου του Φιλολάου που ο μέγας Πλάτων αγόρασε για 100 μνες (νομισματική μονάδα), ποσό υπερβολικό για την εποχή, τα τρία βιβλία του «Περί Φύσεως». Από τα έργα αυτά λέγεται πως ο Πλάτωνας εμπνεύστηκε ένα μεγάλο μέρος της κοσμοθεωρίας του.

Δεν γνωρίζουμε πώς και πού τελείωσε τον βίο του ο Φιλόλαος. Το σίγουρο είναι όμως πως με τα γραπτά και τις θεωρίες του εξέλιξε τις επιστήμες με τις οποίες καταπιάστηκε.