Με το "βίωμα του μύθου", αποκτά κανείς ως ένα βαθμό επαφή με το ον, στο οποίο φύση και άνθρωπος ευρίσκονται, κατά κάποιον τρόπο, σε κατάσταση δημιουργίας, η οποία περικλείει, μεταξύ άλλων, το απόρρητο των ενεργειών οι οποίες δρουν όπισθεν και στα ένδον των ορατών πραγμάτων και της ανθρωπίνης σωματικότητος.
Ας σημειώσουμε ακόμη, ότι κατά τις αρχαϊκές παραδόσεις οι θεοί, οι δαίμονες και οι ήρωες ήσαν μεμυημένοι στη "φυσική" ήτοι στην ζωντανή γνώση των μυστηρίων της Φύσεως. Κατά την ερμητική ορολογία "γιγνώσκειν ένα θεόν"ισοδυναμεί προς το εισέρχεσθαι σε μία δημιουργό κατάσταση που είναι συγχρόνως και μία μεταφυσική έννοια, η "κεκρυμμένη ψυχή" και η απόκρυφος δύναμις μιας συγκεκριμένης διαδικασίας της Φύσεως.
Οι ποικίλες αναφορές των ερμητικών κειμένων σε "πνεύματα", θεότητες κ.α. οι οποίες με οράματα ή ενύπνια απεκάλυψαν στους "υιούς του Ερμού" τα μυστικά της τέχνης, δέον να αποδοθούν στην ιδέα αυτή. (J. Evola, La Tradition Hermetique). Τα κοσμογονικά θέματα διατυπώνονται στους λαούς με μύθους, οι οποίοι επαναλαμβάνονται κατά το μάλλον ή ήττον ομοιόμορφα, ανεξαρτήτως γεωγραφικού μήκους, πλάτους και χρόνου.
Διακρίνονται μύθοι κοσμογονικοί, με οικοδομικό και προσανατολιστικό θέμα, μύθοι με βάση το κοσμογονικό ωό, μύθοι σχετιζόμενοι με τη θυσία και τον διαμελισμό μιας πρωταρχικής θεότητας, όπως και μύθοι όπου τελείται τυπολογική κατάδυση ενός αμφιβίου όντος στα βάθη ενός τενάγους ή λίμνης προς άντληση ιλύος από την οποία θα πλασθή ο κόσμος. Στη συνέχεια θα κάνουμε μία σύντομη αναφορά στα είδη των κοσμογονικών αυτών μύθων για να έχουμε συνθετική παράσταση των αρχαϊκών αντιλήψεων περί δημιουργίας.
