Εσωτερική Κοσμολογία

Κοσμολογία είναι η περί γενέσεως του Κόσμου και των όντων διδασκαλία, συνδεόμενη με την Κοσμογονίαν εφ’ όσον αναφέρεται εις την εξωτερικήν γένεσιν και μορφήν αυτού.

Οι σύγχρονες κοσμογονικές θεωρίες και υποθέσεις, βασίζονται αποκλειστικώς επί των επιστημονικών παρατηρήσεων και των ηλιοκεντρικών αντιλήψεων, εν αντιθέσει προς τις αρχαικές παραδοσιακές κοσμολογικές διδασκαλίες, οι οποίες ήσαν συνυφασμένες με μεταφυσικές, θρησκευτικές και μυθολογικές παραστάσεις, απετέλουν δε ως τέτοιες μέρος της μυστηριακής αγωγής του ατόμου και των μυστηρίων καθόλου. Ως όργανον μεταδόσεως των κοσμολογικών πεποιθήσεων, εχρησίμευεν ο μύθος, η οικουμενική αυτή γλώσσα, κοινή εις όλους τους αρχαίους παραδοσιακούς λαούς.

Σήμερον πιστεύεται γενικώς ότι το κοσμογονικόν πρόβλημα, χάρις εις τις τεράστιες προόδους των φυσικών επιστημών και της αστρονομίας, έχει επιλυθή κατά τον ορθολογιστικώτερον και ικανοποιητικώτερον τρόπον. Τα ουράνια σώματα εκλαμβάνονται ως αποκλειστικώς υλικά, όχι δυναμικά κέντρα, υπολογίζονται με μεγίστην ακρίβειαν οι απ’ αλλήλων αποστάσεις, η σύστασίς των, οι μηχανικέ και χημικές των ιδιότητες, περαιτέρω μετράται ο αριθμός των γαλαξιακών συγκροτημάτων, διαπιστούται ότι αποτελούνται αυτά εξ απειραρίθμων ηλιακών συστημάτων, γίνεται λόγος περί διαστολής και συστολής του όλου σύμπαντος, διατυπούνται επί τη βάσει όλων τούτων διάφορες κοσμογονικές υποθέσεις και επακολουθούν θεωρίες περί τελικού θανάτου του Κόσμου εντός 41 δισεκατομμυρίων ετών.

Όσον καταπληκτικά και αν εκ πρώτης όψεως φαίνωνται όλα αυτά τα επιτεύγματα της νεωτέρας επιστήμης, δεν παύουν να είναι προϊόντα διανοητικά και τεχνικά, δια τα οποία οι αρχαίοι ησθάνοντο και εξεδήλουν περιφρόνησιν.

Τούτο διότι δια της αναλυτικής και μηχανοκρατικής διανοήσεως, αποξενούται το Σύμπαν από του παράγοντος της παγκοσμίου Ζωής, απομακρύνεται του βιώματος της οικουμενικής δονήσεως και ο Κόσμος καθίσταται ένα σύνολον σφαιρών υλικών, κινουμένων επί τυχαίως καθωρισμένων τροχιών ενώ ο άνθρωπος, ουδεμίαν επαφήν έχων με αυτάς, φέρεται ως ξένος και ανέστιος μέσα εις τον κόσμον τον οποίον διανοητικώς συνέλαβε.

Δια τους αρχαίους ο κόσμος ήτο συνυφασμένος με την απαράμιλλον τάξιν και δια τούτο εκαλείτο κόσμημα. Παραλλήλως οι θεοί και οι άνθρωποι ήσαν συνενωμένοι εις την τάξιν αυτήν. Ο Πλάτων, εις τον Γοργίαν, αναπτύσσει το εν λόγω θέμα: «Λέγουν μάλιστα οι σοφοί, Καλλικλή, ότι τον ουρανόν και την γην και τους θεούς και τους ανθρώπους τους συνδέει η φιλία, ο σεβασμός της τάξεως, η κοσμιότης, η σωφροσύνη και η δικαιοσύνη και δια τούτο το όλον αυτό, το Σύμπαν, "κόσμον" αποκαλούσι, δηλαδή τάξιν και όχι ακοσμίαν (αταξίαν) και ακολασίαν. Μου φαίνεται ότι συ, παρ’ όλην την μόρφωσίν σου, δεν προσέχεις εις όλα αυτά και λησμονείς ότι η γεωμετρική ισότης, δηλαδή η δικαιοσύνη μεταξύ θεών και ανθρώπων, έχει μεγάλην δύναμιν». Οι αντιλήψεις αυτές περί τάξεως και συνοχής του Κόσμου, των θεών και των ανθρώπων, απαντώνται εις όλες τις παραδόσεις. Εις την Ελλάδα αρχίζουν να αναφαίνωνται εις τον Πυθαγόραν και Εμπεδοκλήν, δια να συνεχισθούν δια της Στοάς, μέχρις Ερμού του Τρισμεγίστου, του Αλεξανδρινού εκλεκτισμού (Φίλων) και του Νεοπλατωνισμού.