Αλλος ένας προβληματισμός, που εγείρεται από επιστήμονες και αστροφυσικούς, οι οποίοι αγωνιούν στη σκέψη και μόνο μήπως τελικώς είμαστε μόνοι μέσα στο αχανές Σύμπαν!.. Διαβάστε, για παράδειγμα, τι αναφέρουν ο Μωϋσής στη Βίβλο και ο Όμηρος στην Ιλιάδα!.. Εφόσον δεν θα υπάρχει ζωή στους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, εκτός της Γης μας φυσικά, δεν πρέπει να υπάρχει σε άλλα πλανητικά συστήματα του Γαλαξία μας που είναι απειράριθμα και ακόμη στους άλλους μακρινούς γαλαξίες που σαν φωτεινά νησιά, ομάδες άστρων, ταξιδεύουν στο διάστημα;
Τι είναι όμως ο Γαλαξίας μας; Θα πρέπει να τον γνωρίσουμε γιατί ιδιαιτέρως μας ενδιαφέρει η δομή του, αφού είμαστε μέλη του και ακόμη γιατί γνωρίζοντας τι είναι ο Γαλαξίας μας θα γνωρίζουμε τι είναι και οι άλλοι γαλαξίες. Παρ' ότι πρώτος διαπίστωσε με την μεγάλη του διάνοια ο Δημόκριτος τον 5ον αιώνα π.Χ. πως ο Γαλαξίας αποτελείται από άστρα καί είπε: «Ο Γαλαξίας εστί πολλών και μικρών και συνεχών αστέρων συμφωτιζομένων αλλήλοις, δια την πύκνωσιν», εν τούτοις οι αστρονόμοι μόλις κατά τον 17ον αιώνα άρχισαν να μελετούν το αστρικό αυτό σύστημα. Από της αρχαιότητος η έρευνα περιοριζόταν στον χώρο του πλανητικού μας συστήματος και ιδιαίτερα στην μελέτη των τροχιών των πλανητών. Ο Νεύτων για πρώτη φορά έθεσε το ζήτημα της αποστάσεως των άστρων και απέδειξε πως πρέπει να βρίσκονται πολύ πέραν του Κρόνου - που τότε ήταν ο τελευταίος των γνωστών πλανητών. Είχε μάλιστα υπολογίσει πως τα άστρα βρίσκονται «κατά εκατοντάδες φορές» μακρύτερα απ' ό,τι ο Κρόνος. Συνεπώς μόλις κατά τους τελευταίους αιώνες μελετήσαμε και γνωρίσαμε τον Γαλαξία μας και μάθαμε πόσο ασήμαντος είναι ο ήλιος μας στον κονιορτό αυτό των άστρων, που στο σύνολο τους αποτελούν το Γαλαξιακό μας συγκρότημα. Αν μάλιστα ήθελε να ακριβολογήσει κανείς, θα έλεγε πως ο ήλιος μας δεν είναι παρά ένα ασήμαντο και γερασμένο αστράκι του Γαλαξία μας που φαίνεται σαν κίτρινο άστρο πρώτου μεγέθους από τους πλησιέστερους απλανείς. Φυσικά οι πλανήτες του ούτε καν είναι δυνατόν να φανούν από τέτοιες αποστάσεις. Ο Γαλαξίας μας έχει μορφή φακού διαμέτρου 100.000 ε.φ. και μεγίστου πάχους 16.000 ε.φ. κατά τελευταίους υπολογισμούς. Στον πυρήνα του, διαμέτρου 3.000 ε.φ. έχουν συμπυκνωθεί πολυάριθμα άστρα. Ο ήλιος μας βρίσκεται σε απόσταση 30.000 ε.φ. από το Γαλαξιακό κέντρο. Για να κάνει από την απόσταση αυτή μια πλήρη περιστροφή, κινούμενος με 270 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, χρειάζεται 200.000.000 γήινα χρόνια. Το χρονικό αυτό διάστημα λέγεται «κοσμικόν έτος». Ο Γαλαξίας μας δεν είναι παρά ένα άθροισμα 200 δισεκατομμυρίων άστρων - ήλιων, καθώς και μεσοαστρικής ύλης η οποία είναι το δύο τοις εκατό της μάζης του. Εξακριβώθηκε δηλαδή ότι δεν υπάρχει κενό μεταξύ των άστρων του, ως πιστευόταν στο παρελθόν. Τα άστρα ήλιοι του Γαλαξία μας μοιάζουν με τον δικό μας, είναι δηλαδή πραγματικές "υδρογονοβόμβες", σκορπισμένες στον Γαλαξιακό χώρο, γιατί η ενέργεια των άστρων είναι αποτέλεσμα πυρηνικών εκρήξεων που γίνονται στο εσωτερικό τους. Πρόκειται δηλαδή περί εκρήξεων υδρογονοβομβών που αποδεσμεύουν τεράστιες ποσότητες ενεργείας, ως ακριβώς συμβαίνει και στον ήλιο μας. Κατά την πυρηνική αυτή διαδικασία «καύσιμα» των ηλίων - άστρων είναι το υδρογόνο που μετατρέπεται στο στοιχείο ήλιον. Συμβαίνει δηλαδή ακριβώς ό,τι και στην υδρογονοβόμβα, που είναι μια μορφή τεχνητού ηλίου και είναι, δίχως αμφιβολία, ένα από τα πιο μεγάλα ανθρώπινα δημιουργήματα, που είθε να μη χρησιμοποιηθεί κατά αυτού του ιδίου. Κατά την μετατροπή του υδρογόνου σε ήλιο, δηλαδή κατά την μεταστοιχείωση, τα άτομα του υδρογόνου (ένα πρωτόνιο, ένα ηλεκτρόνιο) μετατρέπονται σε άτομα «ηλίου» (δυο πρωτόνια, δυο ηλεκτρόνια). Εξοδεύεται δηλαδή το υδρογόνο του Ηλίου και μεταστοιχειούται λόγω "συντήξεως" σε ήλιο. Η παραγόμενη ενέργεια, κατά τη διαδικασία αυτή είναι ακριβώς το φως και η θερμότητα που μας στέλνει το άστρο της ημέρας (1). Φυσικά δεν θα έπρεπε να επεκταθούμε σε λεπτομέρειες για τον κύκλο του άνθρακος κ.λπ., γιατί το θέμα αυτό δεν αφορά την έρευνά μας. Ο Γαλαξίας μας συνεπώς είναι ένα πολυάριθμο σύστημα άστρων. Όλα τα άστρα, που σχηματίζουν τους αστερισμούς που βλέπουμε είναι μέλη του Γαλαξία μας. Τα πιο λαμπρά συνήθως είναι και τα πλησιέστερα, μέχρι αποστάσεως 15 ετών φωτός, όπως ο α του Κενταύρου, που απέχει 4,3 ε.φ., ο Σείριος 8,6 ε.φ., ο Προκύων 11 ε.φ. και ο Αλτάιρ 15 περίπου ε.φ. Ο πλησιέστερος ήλιος είναι ο «εγγύτατος» του Κενταύρου, στο νότιο ουράνιο ημισφαίριο, γιατί απέχει 4,2 ε.φ.(2) Υπάρχουν ήλιοι «γίγαντες» και «υπεργίγαντες» στον Γαλαξία μας, εκατομμύρια φορές μεγαλύτεροι του δικού μας, όπως ο Αντάρης ο α του Σκορπιού που είναι 27 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερος του ηλίου μας, ο Μπεντελγκέζ ο α του Ωρίωνα 150 εκατομμύρια και ο υπεργίγας ο ε του Ηνίοχου που είναι 8 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερος. Δηλαδή μέσα σ' αυτόν θα χωρούσε μεγάλο μέρος του πλανητικού μας συστήματος - ο ήλιος μας και οι πλανήτες του μέχρι και του Κρόνου και στις αποστάσεις που βρίσκονται σήμερα. Υπάρχουν φυσικά και πολυάριθμα άστρα στο μέγεθος του ήλιου μας ή και μικρότερα. Αυτά γενικώς ονομάζονται «αστέρες νάνοι» και έχουν μικρό μέγεθος. Επομένως ο ήλιος, ενώ για μας είναι πραγματικός γίγας και ζωοδότης μας, στην πραγματικότητα είναι ένα άστρο νάνος. Γενικώς τα άστρα μεγάλων διαστάσεων, οι γίγαντες και υπεργίγαντες, είναι αραιότατα. Χίλιες ή και δέκα χιλιάδες φορές αραιότερα του ηλίου μας. Αντιστοίχως όμως υπάρχουν και άστρα που είναι χιλιάδες ή και εκατομμύρια φορές πυκνότερα του ηλίου μας. Τέτοια άστρα είναι «οι λευκοί και ερυθροί νάνοι». Έχουν μια καταπληκτική πυκνότητα άγνωστη σε μας στη Γη. Μάζα του όγκου ενός καρυδιού ζυγίζει δυο έως δέκα τόνους. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις άστρων που έχουν ακόμη πιο πυκνή μάζα. Είναι τα άστρα «νετρονίων» πάρα πολύ μικρού όγκου, μόλις διαμέτρου δέκα χιλιομέτρων, και έχουν την ηλιακή μάζα!! Κατά το παράδειγμα μας δηλαδή, ύλη ενός καρυδιού θα ζύγιζε 50 περίπου εκατομμύρια τόνους!! Αλλά εκτός από τις τεράστιες διαφορές στις πυκνότητες των άστρων έχουμε και διαφορές στους χρωματισμούς τους. Και είναι σημαντικό αυτό γιατί τα χρώματα των άστρων δείχνουν την ηλικία τους. Τα λευκά και γαλάζια είναι νεαρά άστρα, ενώ τα κίτρινα και τα κόκκινα είναι γερασμένα, όπως ο ήλιος μας, γιατί και τα άστρα, γεννιούνται ζουν και πεθαίνουν, σαν νάχουν ανθρώπινη μοίρα... Αλλά στον Γαλαξία μας δεν υπάρχουν μονάχα χωριστά - μεμονωμένα άστρα. Υπάρχουν και ομάδες, σμήμη άστρων, όπως οι Πλειάδες, οι Υάδες, η Φάτνη κ.λπ. Οι Πλειάδες, που βρίσκονται στον αστερισμό του Ταύρου, είναι το πιο γνωστό μας αστρικό σμήνος με το ωραίο όνομα Πούλια. Ήταν γνωστές στους Χαλδαίους, στους Έλληνες και τους Ινδούς. Τις αναφέρουν μάλιστα ο Μωυσής στην Βίβλο και ο Όμηρος στην Ιλιάδα. Με καθαρό ουρανό διακρίνονται με γυμνό μάτι περί τα επτά άστρα τους, ενώ με τηλεσκόπιο έχουν μετρηθεί περί τα 400 άστρα που είναι τυλιγμένα σ' ένα ασημένιο νέφος που φωτίζεται από το δικό τους φως. Έξω και γύρω από τον Γαλαξία μας υπάρχουν, σαν κέλυφος, περί τα 100 σφαιρωτά σμήνη. Φαίνονται σαν νεφελώδη άστρα 5ου μέχρι 12ου μεγέθους. Όταν όμως αναλυθούν με μεγάλα τηλεσκόπια είναι θαυμάσια, όπως το σφαιρωτό σμήνος του Ηρακλέους που πράγματι εντυπωσιάζει. Είναι σχεδόν σφαιρικό και αποτελείται από μυριάδες άστρων που συσφίγγονται γύρω από το κέντρο του, που είναι μια φωτεινή περιοχή με τόσο πυκνά άστρα ώστε είναι τελείως αδύνατον να τα ξεχωρίσει κανείς. Σε αυτό το σφαιρωτό σμήνος μετρήθηκαν με στερεοσκόπια 40.000 άστρα - ήλιοι, ενώ φαίνεται πως το σμήνος αυτό αποτελείται από 100 έως 200 χιλιάδες άστρα. Αυτή σχεδόν την μορφή και το πλήθος των άστρων έχουν όλα τα σφαιρωτά σμήνη που βρίσκονται έξω από τον φακοειδή Γαλαξία μας και τον ακολουθούν σαν πολυάριθμοι δορυφόροι. Είναι συνεπώς ο Γαλαξίας μας ένας αληθινός γίγαντας, ένα τεράστιο συγκρότημα άστρων που το ακολουθούν δυο μικροί γαλαξίες, τα νεφελώματα του Μαγγελάνου που βρίσκονται κοντά στον νότιο ουράνιο πόλο. Σε αυτούς έδωσαν το όνομα του μεγάλου θαλασσοπόρου, γιατί πρώτος αυτός τους παρατήρησε κατά τα ταξίδια του στο νότιο ημισφαίριο. Πολλοί αστρονόμοι πίστευαν πως ο ήλιος μας κατέχει μια εξαιρετική, μια προνομιούχο θέση μέσα στον Γαλαξία μας , καθώς και ότι ο Γαλαξίας μας ήταν τεραστίων διαστάσεων, απείρως μεγαλύτερος των άλλων γαλαξιών του σύμπαντος. Σήμερα όμως γνωρίζουμε ότι ούτε ο ήλιος μας, ούτε ο Γαλαξίας μας, είναι τίποτε το εξαιρετικό, το ιδιαίτερο στον διαστημικό χώρο. Το ίδιο και η ζωή επάνω στη Γη μας, που δεν μπορεί να είναι μοναδικό δικό της φαινόμενο, αφού σήμερα υπολογίζεται ότι πράγματι υπάρχει ζωή σε εκατομμύρια πλανητικών συστημάτων που ανήκουν μόνο στον Γαλαξία μας και ακόμη στην απειρία των δισεκατομμυρίων γαλαξιών του σύμπαντος. Αλλά ως προς την δημιουργία της ζωής υπήρξαν επιστήμονες που πίστεψαν πως η ζωή δημιουργήθηκε συμπτωματικώς, επειδή υποτίθεται ότι εις δεδομένη περίοδο συνέπεσε να υπάρχουν όλες συγχρόνως οι απαραίτητες προϋποθέσεις. Μάλιστα την άποψη αυτή δέχεται και ο Γάλλος βιολόγος J. Monod. Κατ' αυτόν η τύχη είναι «παντοδύναμος» και είναι η αιτία της ζωής και αυτού ακόμη του ανθρώπου. Δέχεται δηλαδή ο Monod ότιη γέννηση της ζωής είναι μοναδική από την τύχη, παρότι οι πιθανότητες της δημιουργίας της προσεγγίζουν το μηδέν. Με άλλους λόγους συνέβη στη Γη μας η απίθανος αυτή συμπωση και έχουμε σήμερα ζωή!! Ο Monod στο βιβλίο του «Τύχη και αναγκαιότητα» (1970) γράφει με απαισιοδοξία: «Ό άνθρωπος ξέρει, επιτέλους, πως είναι μόνος του μέσα στην αδιάφορη απεραντοσύνη του Σύμπαντος, από όπου ξεκίνησε τυχαία. Όχι μόνο το πεπρωμένο του, μα ούτε και το χρέος του είναι γραμμένο πουθενά». Και συνεχίζει: «Το Σύμπαν είναι παγωμένο από μοναξιά και ο άνθρωπος πρέπει να ξυπνήσει από τα ονειροπολήματά του και να ανακαλύψει την ολοκληρωτική του μοναξιά, γιατί βρίσκεται στο περιθώριο του Σύμπαντος... που είναι αδιάφορο για τις ελπίδες καθώς και τα βάσανά του...» (3). Φυσικά αυτές οι σκέψεις του Monod δεν είναι αποδεκτές σήμερα που η επιστημονική έρευνα, κυρίως από αστροφυσικούς, δέχεται πως πολλά μέρη του Σύμπαντος κατοικούνται και πως αξιόλογοι πιθανότατα πολιτισμοί εξελίσσονται σε διάφορες περιοχές του. Παρά τον θόρυβο που έγινε γύρω από το βιβλίο αυτό, οι αντιλήψεις του Monod, δεν αντέχουν ούτε σε στοιχειώδη μαθηματικό έλεγχο και ας μη λησμονούμε πως, ως είπε και ο Αριστοτέλης, «οι αριθμοί δεν ψεύδονται». Αλλά για να προχωρήσουμε βαθύτερα στο θέμα, εξετάζοντας τα τρία στοιχεία της υπάρξεως μας, «Ζωή, Ψυχή, Πνεύμα», καταλήγουμε στο λογικό συμπέρασμα πως μόνο τα υλικά στοιχεία μπορούμε να υπολογίσουμε με τα μαθηματικά μας ενώ η ψυχή αναγνωρίζεται μόνο με την ψυχή και το πνεύμα μόνο με το πνεύμα. Ο άνθρωπος είναι συνάρτηση και των τριών αυτών στοιχείων, παρόλο ότι είναι δυσχερής η διάκριση μεταξύ πνεύματος και ψυχής μόνο με αυτά μπορούμε να ερευνήσουμε την δημιουργία και υπόσταση του.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 1.Γνωρίζουμε, από φασματοσκοπικές αναλύσεις, πως ο Ήλιος μας δεν είναι άστρο «πρώτης γενεάς» και ίσως ούτε και δεύτερης. Αυτό σημαίνει πως πολλά από τα άτομα, που αποτελούν τον Ήλιο, βρίσκονταν στο εσωτερικό άλλων άστρων που καταστράφηκαν και ακόμη πως το ασβέστιο των οστών μας σχηματίσθηκε, προ δισεκατομμυρίων χρόνων, σε κάποιον ερυθρό γίγαντα. 2.Το έτος φωτός ισούται με 94.608.000.000.000 χιλιόμετρα (94,608 Χ ΙΟ12 χλμ.). 3, Όμως προϋπήρξαν οι αντιλήψεις του Δημόκριτου, προ 2.500 ετών, βάσει των οποίων «τίποτα δεν είναι τυχαίο στην φύση. Τα πάντα ακολουθούν παγκόσμιους αυστηρούς νόμους». Ίδια ακριβώς γνώμη, με του Δημόκριτου, είχε και ο Αϊνστάιν ο οποίος, όταν ρωτήθηκε από άθεους επιστήμονες αν, μελετώντας το διάστημα, είδε πουθενά τον Θεό, τους απάντησε: «Είναι γεγονός πως το Σύμπαν διέπεται από αυστηρούς παγκόσμιους νόμους. Ψάξτε να βρείτε τον νομοθέτη!!»