Η περί ειδητικών αριθμών θεωρία του Πλάτωνος.

Ο Πλάτων κατά την τελευταίαν περίοδον της φιλοσοφικής του εξελίξεως, παρουσίασεν νέαν αντίληψιν περί ιδεών, στηριζόμενος επί ερευνών τας οποίας είχε κάμει εις την περιοχήν των μαθηματικών επιστημών. Αι ιδέαι, υπεστήριζεν, είναι αριθμοί. Χαρακτηρίζων τας ιδέας ως αριθμούς, λέγει ότι οι αριθμοί αυτοί είναι άλλης φύσεως εν συγκρίσει προς τους μαθηματικούς και δια τούτο καλούνται ειδητικοί.

Ώστε κατά την αριθμολογικήν αντίληψιν, παν ον υπάρχει διότι κατά κάποιον τρόπον έχει μετοχήν εις τας ιδέας-αριθμούς. Οι ειδητικοί αριθμοί σύγκεινται εκ δύο στοιχείων. Ταύτα είναι το «Εν» και η «αόριστος δυάς». Αντί του όρου «Εν» ο Πλάτων χρησιμοποιεί τον όρον «πέρας», και αντί της αορίστου δυάδος το «μέγα και το μικρόν» καθώς και το «άπειρον». Το υλικόν στοιχείον εκ του οποίου συνίστανται οι ιδέες αριθμοί, (ειδητικοί αριθμοί), είναι η αόριστος δυάς ή το μέγα και το μικρόν.

Επ' αυτού ενεργεί ως μορφωτικόν στοιχείον το Ένα και εκ του ακαθορίστου υλικού παράγει ένα ωρισμένον σύμπλεγμα, όπερ εμφανίζεται ως καθορισμένη ιδέα αριθμός. Ώστε εις το σύμπαν ολόκληρον οι ύψιστες αρχές είναι το ένα και η αόριστος δυάς (μέγα και μικρό). Εκ τούτων λαμβάνουν υπόστασιν οι ιδέες αριθμοί. Κατά μετοχήν δε προς ταύτα υπάρχουν τα όντα.

Ούτω έκαστον ον είναι απομίμημα ενός ειδητικού αριθμού. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μία τοιαύτη επιδίωξις εναρμονίζεται με τας βαθυτέρας προθέσεις του Πλάτωνος. Αλλά δεν εξηγεί διατί έδωσεν αυτήν την μορφήν εις την θεωρίαν του. Ο Taylor λέγει ότι ο Πλάτων εισηγήθη την περί ιδεών-αριθμών θεωρίαν του δια να δηλώση ότι το σύμπαν δύναται να γίνη κατανοητόν μόνον αν δυνηθώμεν να συλλάβωμεν τα αστάθμητα και ρευστά φαινόμενα του γίγνεσθαι δια μαθηματικών συμβόλων και μορφών.