Εισαγωγή στη Μεταφυσική

Η Μεταφυσική είναι ένας κλάδος της φιλοσοφίας που αποτελείται από την οντολογίαν και την κοσμολογίαν, συνυφαίνεται δε με την φιλοσοφίαν, καθότι άπτεται σχεδόν των αυτών θεμάτων μετ' αυτής, ήτοι την αλήθειαν, την γνώσιν, την νόησιν, την ουσίαν, τον χώρον, τον χρόνον, την αιτιότητα, την ελευθέραν βούλησιν, την πίστιν εις τον Θεόν, την αθανασίαν κ.λπ. Η αναζήτησις της θεμελιώδους αλήθειας που δίδει απαντήσεις εις τα ερωτήματα που θέτει την οδηγεί εις την έσχατην αρχήν, την οποία αποκαλεί Λόγον.

Η Μεταφυσική ερευνά πλευρές της πραγματικότητος που φαίνεται ότι ευρίσκονται πέραν των ορίων του αισθητού Κόσμου τον οποίον δυνάμεθα να γνωρίσωμεν δια της εμπειρίας και να τον ερευνήσωμεν με επιστημονικές μεθόδους. Αποδέχεται την ύπαρξιν ενός Κόσμου αντικειμένων πέραν της εμπειρίας, όπως ο κόσμος των ιδεών και ο λόγος.

Χρησιμοποιεί δυαδικές αντιθέσεις, όπως είναι-μη είναι, αληθές-ψευδές, παρουσία-απουσία, αιτία-αποτέλεσμα, ζωή-θάνατος, θετικόν-αρνητικόν, Θεός-άνθρωπος, έσω-έξω, άρρεν-θήλυ, νους-σώμα, καλόν-κακόν, ενώ παρέχει προνομιακήν θέσιν εις τον πρώτον από τους δύο όρους και υποτάσσει τον δεύτερον, εξαρτώντας αυτόν από τον πρώτον με μίαν διαδικασίαν η οποία κατευθύνεται από τον πρώτον όρον προς τον δεύτερον.

Έχει πάντοτε ως αφετηρίαν μίαν αρχήν η οποία φαίνεται απλή, άθικτος, αμόλυντος, φυσική, αυτονόητος. Χρησιμοποιεί ως μεθόδους την παραγωγήν, την δημιουργίαν περιπλόκου και την απόρριψιν. Το καλόν ευρίσκεται προ του κακού, το καθαρόν προ του ακαθάρτου, το απλούν προ του περιπλόκου.

Η Μεταφυσική είναι το πλέον αφηρημένον και από μίαν άποψιν φιλόδοξον τμήμα της φιλοσοφίας. Αναζητεί τα γνωρίσματα της εσχάτης πραγματικότητος. Επιδιώκει να ερευνήση το όντως ον (αυτό που πράγματι υφίσταται), καθώς και «το τι ην είναι». Μολονότι η μέθοδος των προσωκρατικών ήταν μεταφυσικού χαρακτήρος, ο Παρμενίδης, λόγου χάριν, αποφαίνεται ότι το είναι δεν δημιουργείται, δεν καταστρέφεται και δεν μεταβάλλεται. Η διάκρισις της Μεταφυσικής από την Φυσικήν ουσιαστικά εγκαινιάζεται με τον Πλάτωνα και την θεωρίαν του ότι η πραγματικότης συγκροτείται από ιδέες (αφηρημένα πρότυπα) και ότι τα υλικά αντικείμενα του κόσμου των αισθήσεων με τα οποία ασχολείται η Φυσική δεν είναι παρά ατελή απεικάσματα των ιδεών αυτών. Η πρώτη εννοιακή ωστόσο αποσαφήνισις γίνεται με το έργον του Αριστοτέλους Μετά τα Φυσικά, όπου εξετάζεται το όντως ον, η βασική δομή του κόσμου, τα είδη των όντων, οι βασικές κατηγορίες συγκροτήσεως και συλλήψεως του κόσμου, τί είναι οι αριθμοί, το πρόβλημα του απείρου, η έννοια του χώρου και του χρόνου, η ύπαρξις του Θεού, οι ιδιότητες και ο ορισμός αυτών, τα καθέκαστα και καθόλου όντα, οι αρχές εξατομικεύσεως, κ.ά.

Ο Αριστοτέλης ωνόμασε την θεωρίαν αυτήν πρώτην φιλοσοφίαν, διατυπώνοντας ότι αντικείμενο αυτής είναι το ον ως ον, δηλαδή η πραγματικότητα όπως αυτή ορίζεται εις εκείνες τις καθολικές απόψεις που είναι κοινές εις όλες τις ξεχωριστές πραγματικότητες. Η μεταφυσική κατ’ αυτήν την έννοιαν παρουσιάζεται ως η απόλυτος γνώσις, έχει δε τον πρώτον λόγον εις άπασες τις επιστήμες εις τις οποίες παρέχει τις αρχές δια των οποίων θεμελιώνονται οι τομείς της γνώσεως.